Γρήγορα αυτοκίνητα, εξωτικά μέρη και το παγκόσμιο σταρ σίστεμ να συμπληρώνει την εικόνα… Η Φόρμουλα 1 είναι μια τεράστια βιομηχανία, που καμία κρίση δεν αγγίζει και θα συνεχίσει να παράγει (μπόλικο) χρήμα για όλους τους εμπλεκόμενους. Κυρίως για τους ιδιοκτήτες του franchise, ανεξαρτήτως ποια ομάδα κερδίζει κάθε χρόνο το πρωτάθλημα. Είτε είναι η Ρεντ Μπουλ, είτε η Φεράρι, είτε η Μακ Λάρεν, ο Μπέρνι Έκλεστοουν και η παρέα του θα συνεχίσουν να μετράνε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ κέρδους κάθε χρόνο.
Του Θανάση Νικολάου
[email protected]
follow me @ThanNikolaou
Η Φόρμουλα 1 είναι ένα πρωτάθλημα, που το ετήσιο κόστος του ξεπερνάει τα 3 δισ. ευρώ. Με τη διαχείριση των εμπορικών δικαιωμάτων να ανήκουν στους διοργανωτές και να φτάνουν τα 900 εκατομμύρια ευρώ ετησίως και ένα κοινό που να ξεπερνά τα 600 εκατομμύρια, είναι εύκολο να καταλάβει κάποιος για ποιο λόγο η κρίση δεν αγγίζει αυτήν τη μορφή του μηχανοκίνητου αθλητισμού.
Οι πιλότοι θεωρούνται σούπερ σταρ: Φέτελ, Αλόνσο, Χάμιλτον, Ραϊκόνεν είναι από τις πλέον αναγνωρίσιμες προσωπικότητες παγκοσμίως. Εκατοντάδες εταιρείες προσπαθούν να ενταχθούν -με οποιονδήποτε τρόπο- για να αυξήσουν το κύρος τους και να αποκτήσει η φίρμα τους παγκόσμια αναγνώριση. Ακόμα και όταν κάποια αναγκαστεί να αποχωρήσει λόγω οικονομικών δυσκολιών, υπάρχουν τουλάχιστον τρεις που περιμένουν στη σειρά για να κερδίσουν μία θέση στους χορηγούς, είτε ομάδας, είτε πιλότου. Υπάρχουν παλαίμαχοι πιλότοι, όπως ο Νάιτζελ Μάνσελ (έχει σταματήσει εδώ και 17 χρόνια) που και αυτοί προσελκύουν χορηγούς.
Η Φόρμουλα 1 είναι κερδοφόρα για τους περισσότερους από τους εμπλεκόμενους. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν κέρδος από τη μετάδοση των αγώνων, οι ομάδες έχουν μερίδιο από τα δικαιώματα και τους χορηγούς. Οι κυβερνήσεις των χωρών και οι ιδιοκτήτες των πιστών, που φιλοξενούν τα γκραν πρι είναι οι μόνοι που έχουν χασούρα.
Το κόστος της κατασκευής της πίστας στη Σαγκάη έφτασε τα 230 εκατομμύρια ευρώ και οι κατασκευαστές ευελπιστούν να κάνουν απόσβεση του κόστους το 2014. Στην καλύτερη περίπτωση δηλαδή, οι Κινέζοι θα χρειαστούν 10 χρόνια για να βγάλουν κέρδος για μια πίστα χωρητικότητας 200.000 θεατών που μαζεύει δεν μαζεύει 20.000 σε κάθε γκραν πρι. Ανάλογη είναι και η περίπτωση της πίστας στην Κωνσταντινούπολη. Κατασκευάστηκε το 2005 με το μισό κόστος από ό,τι αυτή της Σαγκάης, όμως δεν γεμίζει ποτέ, ούτε κατά το ήμισυ και η απόσβεση του κόστους θα αργήσει πολύ. Και στις δύο περιπτώσεις, ο Έκλεστοουν δεν παίρνει τα γκραν πρι από τις χώρες αυτές, καθώς τόσο η κινέζικη όσο και η τούρκικη κυβέρνηση, φρόντισαν να του δώσουν μεγάλο μπόνους εξασφαλίζοντας την παρουσία των γκραν πρι στις χώρες τους για πολλά χρόνια ακόμα.
Πώς κινείται το χρήμα
Βασικός αιμοδότης της συγκεκριμένης βιομηχανίας είναι οι οπαδοί. Περισσότεροι από 600.000.000 ασχολούνται ενεργά κάθε χρόνο με τη Φόρμουλα 1, αγοράζοντας είτε εισιτήρια είτε αναμνηστικά των οδηγών και των ομάδων. Το νούμερο των εσόδων κάθε χρόνο αυξάνεται και ξεπερνά κατά πολύ τα 2 δισ. ευρώ.
Οι πιλότοι: Ανάλογα με το στάτους του κάθε πιλότου, είτε πληρώνεται από την ομάδα για να τρέχει, είτε πληρώνει ο ίδιος. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι πιλότοι που διεκδικούν θέσεις στο πόντιουμ και στη δεύτερη αυτοί που έχουν χορηγούς που πληρώνουν την ομάδα. Επίσης, οι πιλότοι πληρώνουν για την σούπερ άδεια στην παγκόσμια ομοσπονδία ένα ποσό που ξεπερνά τις 200.000 ευρώ έκαστος για το οποίο και κάθε χρόνο διαμαρτύρονται.
Ομάδες: Οι περισσότερες ομάδες χρηματοδοτούνται από τους κατασκευαστές, οι οποίοι τα βγάζουν από τις πωλήσεις των αυτοκινήτων τους. Υπάρχουν όμως και κάποιες ομάδες που χρηματοδοτούνται από πλούσιους χορηγούς, όπως ο Ντρίτριχ Μάτεσιτζ της Ρεντ Μπουλ και ο Βιζάι Μαλάια της Φορς Ίντια. Επίσης, οι ομάδες χρηματοδοτούνται και από τον Έκλστοουν χωρίς να γίνεται γνωστό πόσα παίρνει η κάθε μια. Πέρσι πάντως, συμφωνήθηκε οι ομάδες να εισπράττουν το 50% από τα έσοδα του πρωταθλήματος, που είναι το μικρότερο ποσοστό από όλα τα επαγγελματικά αθλήματα που υπάρχουν. Εννοείται πως τα κέρδη μοιράζονται ανάλογα με τις επιτυχίες και την εμπορικότητα της κάθε ομάδας.
Πίστες: Κάθε πίστα έχει και διαφορετική πηγή εσόδων, όλες όμως χρηματοδοτούνται και από τις κυβερνήσεις. Οι ασιατικές πίστες σχεδόν εξ ολοκλήρου από το κράτος, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές, όπου το ποσοστό είναι περίπου στο 1/3, με αυτήν του Σίλβερστοουν να μην παίρνει ούτε σεντ κρατικό. Τα γκραν πρι του Μονακό, είναι το μοναδικό που τα έσοδα καταλήγουν εξ ολοκλήρου στην τσέπη του Έκλστοουν.
Παγκόσμια ομοσπονδία: Εκτός από τις άδειες των οδηγών, η FIA εισπράττει χρήματα και από τα πολλά πρόστιμα που βάζει στους οδηγούς, τις ομάδες και τις… πίστες. Ακόμη, το 2000 πούλησε τα εμπορικά δικαιώματα στον Έκλστοουν για τα επόμενα 100 χρόνια για 250.000.000 ευρώ. Λαμβάνοντας υπόψη τα έσοδα των τελευταίων δύο ετών που ξεπέρασαν τα 3 δισ. ευρώ, μάλλον τους έπιασε κορόιδο ο Μπέρνι.
Εκλεστοουν και CVC: Μπορεί ο Έκλεστοουν να διαθέτει μικρό ποσοστό μετοχών, καθώς το 70% βρίσκεται στα χέρια της CVC Capital Partners, αλλά ο ίδιος παραμένει το αφεντικό. Αυτός εξασφαλίζει την αύξηση των εσόδων για τους μετόχους (και τον ίδιο), απορρίπτει το αίτημα των ομάδων για περισσότερα έσοδα προς αυτές και καταργεί γκραν πρι που δεν είναι κερδοφόρα.
Τα τελευταία χρόνια πάντως, έχουν αυξηθεί οι φωνές όσων υποστηρίζουν πως Έκλστοουν και CVC φροντίζουν μόνο για το καλό της τσέπης τους και όχι του αθλήματος. Μάλιστα, το αφεντικό της Ρεντ Μπουλ, Μάτεσιτζ πρότεινε το πρωτάθλημα να ανήκει στις ομάδες και όχι σε επενδυτές.
Λέμαν Μπράδερς και Φόρμουλα 1
Από μία τόσο κερδοφόρα επιχείρηση, όπως είναι η Φόρμουλα 1, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η συμμετοχή της Λέμαν Μπράδερς. Η χρεοκοπημένη αμερικάνικη επενδυτική τράπεζα από τις εποχές των παχιών αγελέαδων, είχε φροντίσει να επεκτείνει τον επενδυτικό της κύκλο και στη Φόρμουλα 1 αγοράζοντας ποσοστό 15,3% από τα εμπορικά δικαιώματα του πρωταθλήματος. Η εμπορική αξία του συγκεκριμένου ποσοστού υπολογίζεται περίπου στα 7,65 δισ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, οι εκκαθαριστές αναμένουν να εισπράξουν περίπου 1,15 δισ. ευρώ από την πώληση του ποσοστού, η οποία έχει οριστεί να γίνει μέχρι τον Ιούνιο του 2014. Υποψήφιοι αγοραστές είναι -μέχρι στιγμής- τέσσερις: η ιταλική εταιρεία Exor (συμφερόντων Ανιέλι), ο επενδυτικός όμιλος Μαμπουντάλα από το Άμπου Ντάμπι, ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου, ο Μεξικανός Κάρλος Σλιμ, ενώ και το αφεντικο της Ρεντ Μπουλ, Ντρίτριχ Μάτεσιτζ σκέφτεται να επενδύσει αγοράζοντας το ποσοστό. H CVC και ο Έκλεστοουν προσπάθησαν να βάλουν στο χέρι το μερίδιο της Λέμαν Μπράδερς, όμως οι εκκαθαριστές τους έκοψαν το βήχα καθώς από την εμπορική αξία των μετοχών περιμένουν έσοδα για να πληρωθεί μέρος από τα χρέη της αμερικάνικης επενδυτικής τράπεζας.
Γκρίνια των ομάδων
Όπως συμβαίνει σε όλα τα αθλήματα, υπάρχουν και αυτοί που γκρινιάζουν. Συνήθως είναι οι πιο αδύναμοι. Το ίδιο ισχύει και στη Φόρμουλα 1. Ο λόγος είναι η συνεχόμενη αύξηση του κόστους των ομάδων, με τους κανονισμούς που εισάγει κάθω χρόνο η FIA. Για παράδειγμα, ο νέος κινητήρας 1.6 λίτρων, τούρμπο V6, θα αναβάσει κατά πολύ το κόστος του μονοθέσιου. Ήδη οι ομάδες των Κάτερχαμ, Γουίλιμς, Λότους και Τόρο Ρόσο ζήτησαν από τη FIA να μάθουν για ποιο λόγο τους υποχρεώνει να αυξήσουν τα εξόδα, ενώ έχει συμφωνηθεί η μείωση τους από τη νέα σεζόν.
Η εξήγηση είναι πολύ απλή. Οι πλούσιες ομάδες όπως η Φεράρι, η Μακ Λάρεν και Ρεντ Μπουλ θέλοντας να κυριαρχήσουν η κάθε μια έναντι των ανταγωνιστών της πιέζουν για νέες μηχανές και τεχνολογίες οι οποίες φυσικά κοστίζουν. Όπως ήταν φυσικό, ο πρόεδρος της FIA, Ζαν Τοντ δε θα μπορούσε να αρνηθεί στους πρώην εργοδότες του αυτό το αίτημα.
