Από το 1923 χρονολογείται το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα το οποίο διεξαγόταν υπό την επίβλεψη του ΣΕΓΑΣ μέχρι και το 1927 που πέρασε στα χέρια της ΕΚΟΦ.
του Στέφανου Σουλιώτη
[email protected]
Το 85ο πρωτάθλημα κολύμβησης είναι προ των πυλών. Από αύριο Παρασκευή μέχρι και την Κυριακή 416 αθλητές και αθλήτριες από 68 σωματεία θα διεκδικήσουν στον Άλιμο τον τίτλο του καλύτερου Έλληνα κολυμβητή. Το πρωτάθλημα πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1923. Διοργανώτρια αρχή ήταν ο ΣΕΓΑΣ που είχε την επίβλεψη του αθλήματος. Οι αγώνες πραγματοποιήθηκαν στον λιμένα Κουμουνδούρου το τριήμερο 12-14 Οκτωβρίου. Η συγκεκριμένη τοποθεσία κρίθηκε η πλέον κατάλληλη λόγω της απουσίας οποιονδήποτε ρευμάτων ή κυματισμών που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την ομαλή διεξαγωγή του πρωταθλήματος. Παράλληλα από χωροταξικής άποψης ο λιμένας Κουμουνδούρου έδινε τη δυνατότητα στους θεατές να παρακολουθούν με καλή ορατότητα τους αθλητές. Παρά τους αρχικούς φόβους για κρύες καιρικές συνθήκες, οι αγώνες έγιναν με ηλιόλουστο καιρό. Ο αριθμός των αθλητών που είχαν δηλωθεί για το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα έφτανε τους 100 (όλοι άνδρες) αλλά τελικά πήραν μέρος πολύ λιγότεροι. Στους αγώνες ξεχώρισε ο Δημήτρης Βασιλόπουλος ο οποίος σημείωσε τέσσερα ρεκόρ Ελλάδας στο ελεύθερο. Πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η ομάδα του ΝΟ Νέου Φαλήρου.
Στο πανελλήνιο πρωτάθλημα του 1926 πήραν μέρος για πρώτη φορά οι γυναίκες. Οι αγώνες σημαδεύτηκαν από διαμαρτυρίες που αφορούσαν το οργανωτικό σκέλος και για ευνοϊκή μεταχείριση αθλητών εις βάρος άλλων.
Το 1927 πραγματοποιήθηκε το τελευταίο πρωτάθλημα υπό την επίβλεψη του ΣΕΓΑΣ και το 1928 η διοργάνωση πέρασε στα χέρια της νεοσύστατης ελληνικής κολυμβητικής ομοσπονδίας φιλάθλων. Τόπος διεξαγωγής παρέμεινε ο λιμένας Κουμουνδούρου.
Ο αρχικός προγραμματισμός προέβλεπε οι αγώνες να πραγματοποιηθούν τον Ιούνιο. Ωστόσο μία επιδημία που έπληξε την Αθήνα τους καλοκαιρινούς μήνες ανέβαλε την διεξαγωγή τους για τα μέσα Οκτωβρίου. Η υγεία πολλών αθλητών είχε κλονιστεί και έτσι αρκετοί απείχαν εντελώς από τους αγώνες ή κολύμπησαν εντελώς αποδυναμωμένοι.
Στους αγώνες πήραν μέρος 60 αθλητές. Εξαιτίας των άσταστων καιρικών συνθηκών το πρωτάθλημα διήρκεσε δύο ημέρες, αντί τριών που προβλεπόταν υπό φυσιολογικές συνθήκες. Νικητής του πρώτου πανελλήνιου πρωταθλήματος που διοργάνωσε η ΕΚΟΦ αναδείχθηκε ο Πανελλήνιος. Με μεγαλύτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το μεθεπόμενο πρωτάθλημα. Το 1930 οι αγώνες έγιναν στις αρχές Αυγούστου, όπως και το 1929. Στους αγώνες έλαβαν μέρος οι παραδοσιακές δυνάμεις του Πανελλήνιου, του Ολυμπιακού και του Εθνικού Πειραιώς αλλά εμφανίστηκαν για πρώτη φορά και άλλα σωματεία όπως η ΑΕΚ, ο ΠΑΟΚ και ο Απόλλων Σμύρνης. Στο συγκεκριμένο πρωτάθλημα συμμετείχε ο Τάκης Προβατόπουλος ο οποίος θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες κολυμβητές προπολεμικά.
Ο Προβατόπουλος πρωταγωνίστησε στο ελεύθερο και σημείωσε πανελλήνιο ρεκόρ στα 400μ. Στους αγώνες του 1934 πραγματοποιήθηκαν αγώνες επίδειξης εφήβων, ενώ από τα τέσσερα σωματεία της περιφέρειας που είχαν δηλωθεί συμμετείχαν τα δύο καθώς τα υπόλοιπα δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να ταξιδέψουν στην Αθήνα. Το πρωτάθλημα του 1935 περιελάμβανε αποκλειστικά άνδρες αθλητές. Πραγματοποιήθηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου. Μία εβδομάδα μετά την ολοκλήρωσή του ακολούθησε το πρωτάθλημα γυναικών, εφήβων και παίδων. Από το 1923 μέχρι και φέτος το πανελλήνιο πρωτάθλημα διεξάγεται ανελλιπώς κάθε χρόνο με εξαίρεση την τετραετία 1941-1944 που διακόπηκε λόγω του Β΄παγκοσμίου πολέμου. Το 1958 ο ΑΟ Παλαιού Φαλήρου και ο Παναθηναϊκός ισοβάθμησαν στην πρώτη θέση.
Πολυνίκης του θεσμού είναι ο Ολυμπιακός με 56 τίτλους και ακολουθεί ο ΑΟ Παλαιού Φαλήρου και ο Παναθηναϊκός με 12 τίτλους.
Η τελευταία φορά που δεν κέρδισε το πρωτάθλημα ο Ολυμπιακός, ήταν το 1995 όταν πρωταθλήτρια ομάδα αναδείχθηκε ο ΑΝΟ Γλυδάφδας. Οι ερυθρόλευκοι ήταν πρώτοι στη βαθμολογία αλλά μετά από ένσταση της Γλυφάδας η ΕΚΟΦ αφαίρεσε βαθμούς από τον Ολυμπιακό, ο οποίος έχασε τον τίτλο και τον πήρε ο ΑΝΟΓ.
Ο τελευταίος που έχασε ο Ολυμπιακός δίχως ένσταση, ήταν το 1987 όταν ο ΠΑΟΚ έσπασε την κυριαρχία των ερυθρόλευκων.
Στις επιμέρους κατηγορίες, ο Εθνικός πήρε το πρωτάθληματων ανδρών το 2010, ενώ ο ΠΑΟΚ με αρχητό την Τόνια Μαχαίρα έκανε το back to back το 1999 και 2000.
