Η ανάπτυξη της «Ανάπτυξης»  (β’ μέρος)

Η ανάπτυξη της «Ανάπτυξης»  (μέρος δεύτερο) Στο πρώτο μέρος του άρθρου, με αφορμή την αναφορά στην «πολύπαθη ανάπτυξη του βόλεϊ» του Επίκουρου Καθηγητή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και εκλεκτού δασκάλου κ. Θανάση Κασαμπαλή, καταγράφηκαν όσα έγιναν το χρονικό διάστημα 2012-2016 και οι διαφοροποιήσεις που υπήρξαν από την μέχρι τότε λειτουργία των κλιμακίων.

του Σωτήρη Δρίκου
προπονητής βόλεϊ

Ανάπτυξη σύμφωνα με τον εύστοχο ορισμό του κ. Κασαμπαλή είναι η διαχείριση έμψυχου υλικού στις κρίσιμες αναπτυξιακές ηλικίες . Στα αγόρια υπάρχουν δύο προβλήματα που πολλές φορές μπλέκονται και αλληλεπιδρούν: ο μικρός αριθμός αγοριών που ασχολούνται με το βόλεϊ (ποσοτικό πρόβλημα) και η ελλειμματική λειτουργία της πυραμίδας εξέλιξης και της προπονητικής διαδικασίας που ακολουθούν οι επίλεκτοι αθλητές στις ηλικίες ανάπτυξης (ποιοτικό πρόβλημα).

Εξετάζοντας το ποσοτικό σκέλος του προβλήματος, αποφεύγοντας τη συναισθηματική οπτική και αποδεχόμενοι την ορθολογική ματιά της οικονομικής επιστήμης, διαπιστώνεται ότι υπάρχει περιορισμένη ζήτηση της υπηρεσίας εκμάθησης βόλεϊ για αγόρια. Παράλληλα, υπάρχει περιορισμένος αριθμός σωματείων που έχουν τμήματα αγοριών (περιορισμένη προσφορά της υπηρεσίας εκμάθησης βόλεϊ) και που είναι διατεθειμένα να δημιουργήσουν μηχανισμούς ώστε να προσελκύσουν αγόρια στο Βόλεϊ. Αυτό, συμβαίνει φυσιολογικά. Οι λόγοι είναι:

I. Η προσέλευση των κοριτσιών είναι εύκολη. Υπάρχει υψηλή ζήτηση και υψηλή προσφορά της υπηρεσίας εκμάθησης βόλεϊ.  Δεν χρειάζεται διαφήμιση, υποστήριξη ή παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου. Η μεγάλη προσέλευση κοριτσιών εκτός από κοινωνική διείσδυση δημιουργεί έσοδα για τα σωματεία και οικονομική ευμάρεια, κυρίως, για όσα δεν έχουν αγωνιστικές υποχρεώσεις σε Εθνικά πρωταθλήματα.
II. Υπάρχει ανταγωνισμός από άλλα δημοφιλέστερα στα αγόρια ομαδικά σπορ.
III. Δεν υπάρχει θελκτικό επαγγελματικό περιβάλλον. Η υστέρηση του επαγγελματικού περιβάλλοντος στο εγχώριο βόλεϊ είναι παράγοντας που δεν διευκολύνει τη συστηματική ενασχόληση ενός αθλητικού ταλέντου.
IV. Δεν υπάρχουν ορθολογικά κίνητρα για τα σωματεία. Γιατί να  πείσουν ένα ταλαντούχο αθλητή να ασχοληθεί με το βόλεϊ και να τον στηρίξουν αγωνιζόμενο όταν δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν; Γι’ αυτή την έλλειψη κινήτρων μπορείτε να δείτε το άρθρο «Ο θάνατος του εμποράκου».

Αν θεωρείται ότι η ενασχόληση των αγοριών  με το βόλεϊ είναι μία επιθυμητή δραστηριότητα, δημοσίου αθλητικού συμφέροντος,  η οποία διατηρεί υψηλά επίπεδα εργασιακής απασχόλησης και επειδή είναι διαπιστωμένο ότι δε μπορεί να ανταγωνιστεί την προσέκλυση των αγοριών από τα ανταγωνιστικά σπορ, θα πρέπει να επιδοτηθεί. Τρόποι επιδότησης είναι οι φοροελαφρύνσεις ή οι χρηματικές συνεισφορές. Αν το μεταφέρουμε αυτό στην αθλητική πρακτική, θα μπορούσε μέτρα επιδότησης να είναι: η κατάργηση του παραβόλου για έκδοση δελτίου αγοριών, η επιδότηση κάθε ενεργού δελτίου αγοριού, η επιδότηση της πραγματοποίησης διοργανώσεων αγοριών (4 εναντίον 4, παμπαίδων), η χορήγηση χρημάτων για την πληρωμή των διαιτησιών στα αναπτυξιακά πρωταθλήματα αγοριών, η χορήγηση για το παράβολο της ετήσιας άδειας των προπονητών που εργάζονται αποκλειστικά για ανδρικές αναπτυξιακές ομάδες.

Ταυτόχρονα, για να μπορέσει να ισορροπήσει το ισοζύγιο μεταξύ αγοριών-κοριτσιών στο βόλεϊ και να μεταβληθεί η σχέση 1 προς 12 στα νέα δελτία θα πρέπει να υπάρξουν και προστατευτικοί δασμοί  ώστε τα σωματεία να μην στρέφονται στην εύκολη δεξαμενή (κορίτσια), αλλά να αναπτύξουν δράσεις ώστε να προσελκύσουν αγόρια. Προστατευτικοί δασμοί θα μπορούσαν να είναι: η διαμόρφωση του παραβόλου έκδοσης αθλητικού δελτίου στα κορίτσια ώστε να καλυφθεί η απαλοιφή του από τα αγόρια, η διαμόρφωση του παραβόλου συμμετοχής για πάνω από μία ομάδα σε πρωταθλήματα ανάπτυξης ώστε να επιδοτηθούν τα ενεργά δελτία αγοριών, η διαμόρφωση της ετήσιας συνδρομής για προπονητές/τριες τμημάτων κοριτσιών, αν δε μπορεί ο σύνδεσμος προπονητών να απορροφήσει τη χορήγηση επιδότησης στο παράβολο ετήσιας άδειας προπονητών αγοριών.

Παράλληλα για να μπορέσουν να δημιουργηθούν νέα σωματεία ή να αναπτυχθούν τμήματα αγοριών σε υπάρχοντα σωματεία χωρίς τον φόβο της αποψίλωσης του ταλαντούχου έμψυχου δυναμικού, θα πρέπει να περιοριστούν  σταδιακά, έως ότου πλήρως ελαχιστοποιηθούν, οι δυνατότητες μετεγγραφών μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Έτσι ώστε, όλα τα σωματεία να υποχρεωθούν να δημιουργήσουν τμήματα ακαδημιών αγοριών με στόχο να συντηρήσουν τα αγωνιστικά αναπτυξιακά τμήματα τους.

Δύο σημαντικές παράμετροι υπάρχουν σχετικά με την λήψη των μέτρων. Η αρχική παράμετρος είναι ότι τα προαναφερόμενα μέτρα (επιδοτήσεις, περιορισμός μετεγγραφών, προστατευτικοί δασμοί) θα πρέπει να έχουν συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, καθορισμένο από την αρχή εφαρμογής του προγράμματος. Τυχόν άσκοπη παράτασή τους μετά το προσυμφωνημένο διάστημα οδηγεί, όπως και η μονιμοποίηση των  επιδοτήσεων σε προϊόντα ή υπηρεσίες, σε απώλεια ευημερίας (deadweight loss). Η δεύτερη παράμετρος είναι ότι τα μέτρα θα πρέπει να ληφθούν όλα μαζί χωρίς εξαιρέσεις. Το ελληνικό διαχειριστικό σύστημα, πολλές φορές, από ένα «πακέτο» προτεινόμενων μέτρων προχωράει στη λήψη όσων δεν είναι πιεστικά για τις κοινωνικές ομάδες που το στηρίζουν και στη συνέχεια αποδίδει την αποτυχία στο «πακέτο» των μέτρων, που όμως δίστασε να πάρει ολοκληρωμένα και όχι στη δική του ανεπάρκεια να αναγνωρίσει την πραγματικότητα πράττοντας το σωστό και όχι το αρεστό. Συνηθίζεται στη χώρα μας η διοικητική μυωπία και η υποτίμηση του μακροπρόθεσμου, η οποία είναι εύκολη και πολιτικά προσοδοφόρα.

Βέβαια, ένα πρακτικό και πραγματικό πρόβλημα που υπάρχει στην εφαρμογή τέτοιων πολιτικών και στη λήψη παρόμοιων μέτρων είναι το πώς μπορούν να εφαρμοστούν μακροπρόθεσμοι σχεδιασμοί ανάπτυξης  και να τεθούν αντίστοιχοι στόχοι όταν οι πολιτικοί κύκλοι διαχείρισης των σχεδιασμών είναι χρονικά υποδεέστεροι;

Μέτρα τέτοιου τύπου που αφορούν τη συντήρηση ενός μεγάλου μέρους του αθλήματος πρέπει να τίθενται στην επιλογή όσων θα τα στηρίξουν αν εφαρμοστούν, δηλ. των σωματείων. Θα πρέπει  όλοι να αναλογιστούν την εικόνα που θα έχει το σπορ αν τα αγόρια δεν παίζουν βόλεϊ και οδηγηθούμε αρχικά σε πλήρη «βετερανοποίηση» των κατηγοριών και στη συνέχεια σε περαιτέρω συρρίκνωση και τελικά  εξαφάνισή τους.

Στην εικόνα 1 παρουσιάζεται γράφημα από δεδομένα που συλλέχθηκαν από τους ιστότοπους των Ενώσεων Αθήνας & Ανατολικής Αττικής  (Ε.Σ.Π.Α.Α.Α.)* και Θεσσαλονίκης (Ε.ΠΕ.Σ.Θ.)* με το αριθμό των ομάδων που συμμετείχαν τις αγωνιστικές περιόδους 2015-16, 2016-17 και  2017-18 στα πρωταθλήματα παμπαίδων (U16, λείπουν τα δεδομένα από την φετινή αγωνιστική περίοδο), παίδων (U18), εφήβων (U21), παγκορασίδων (U15, λείπουν τα δεδομένα από την φετινή αγωνιστική περίοδο), κορασίδων (U17), νεανίδων (U20). Στα αγόρια ενώ η συνολική συμμετοχή είναι πολύ μικρή συγκριτικά με τα κορίτσια, σχεδόν όλα τα παιδιά που ξεκινούν από το πρωτάθλημα Παμπαίδων φτάνουν και αγωνίζονται ως την ηλικία των Εφήβων. Το φαινόμενο της εγκατάλειψης του αθλήματος είναι πολύ περιορισμένο, σχεδόν άνευ σημασίας. Στα κορίτσια ενώ είναι εντυπωσιακή η συμμετοχή στις ηλικίες μέχρι τα 16 έτη (σχεδόν 8 φορές μεγαλύτερη από τα αγόρια), είναι παράλληλα εμφανής η πολύ μεγάλη αθλητική εγκατάλειψη (αθλητική «θνησιμότητα») μετά την ηλικία των κορασίδων (στις Νεανίδες η συμμετοχή είναι μόνο 2-3 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη στους Εφήβους). Αυτό συμβαίνει ακόμα και τη φετινή χρονιά (2018) που οι ηλικίες των δύο φύλων εξισώθηκαν για να υπάρξει μεγαλύτερη συμμετοχή στα κορίτσια. Για το πρόβλημα της  πρόωρης αθλητικής εγκατάλειψης θα επανέλθουμε σε επόμενο άρθρο εφόσον γίνει εφικτό να συλλεχθούν στοιχεία για την τελευταία δεκαετία.

Εικόνα 1. Αριθμός Ομάδων σε ΕΣΠΑΑΑ & ΕΠΕΣΘ

Με δύο λόγια, το βόλεϊ κινδυνεύει να γίνει αμιγώς γυναικείο σπορ, να είναι μαζικοποιημένο στην ηλικία των 10-16 ετών, ως απασχόληση και όχι ως άθλημα, χωρίς δυνατότητα να μετατρέψει την μαζική ενασχόληση σε αθλητική ποιότητα, γιατί οι διαθέσιμοι πόροι (ώρες γηπέδων, προπονητές, σχεδιασμοί πρωταθλημάτων) δαπανώνται σε μη αναπτυξιακούς σκοπούς (προπονητική απασχόληση και διοργάνωση αγώνων για αθλήτριες με περιορισμένο αγωνιστικό ορίζοντα).

Σε μία τέτοια κατάσταση, από την οποία δεν απέχουμε πολύ, ακόμα και οι μαζικοποιημένοι χώροι του αθλήματος (ακαδημίες κοριτσιών, σχολές ενηλίκων beach volley) θα υποστούν απώλειες γιατί θα έχει αλλοιωθεί ο unisex χαρακτήρας του βόλεϊ. Είναι σημαντικό, προτού να είναι αργά, να προταθεί στα σωματεία ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων που θα οδηγήσουν στη δημιουργία νέων και στη συντήρηση των υφιστάμενων τμημάτων αγοριών. 

Το σκέλος του προβλήματος της ανάπτυξης στα αγόρια  που σχετίζεται με την πληρότητα της πυραμίδας εξέλιξης ενός αθλητή θα αναλυθεί στο επόμενο και τελευταίο μέρος του άρθρου.
*Η πληρότητα των πληροφοριών από τους ιστότοπους των Ενώσεων Αθήνας Ανατολικής Αττικής και Θεσσαλονίκης είναι εξαιρετική και αξίζουν συγχαρητήρια στους Ανθρώπους (παράγοντες & υπαλλήλους) των Ενώσεων.

Διαβάστε εδώ το πρώτο μέρος