Connect with us

MONEY

Πανίνι και μικρο-οικονομία

Published

on

“Laissez faire – laissez passer”, μαθαίναμε κάποτε στο σχολείο αναφορικά με τη σχολή του φιλελευθερισμού και τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Έχει όμως καμία σχέση το μάθημα οικονομικών με τα γνωστά άλμπουμ της ιταλικής εταιρείας Πανίνι; Και τι μπορούν άραγε να μας διδάξουν τα περίφημα «χαρτάκια» των παιδικών μας χρόνων για τους νόμους της αγοράς;

του Νίκου Κούδα
[email protected]
follow me @nkoudas

Εκείνη η γλυκιά στιγμή κάθε 4ετίας είναι και πάλι εδώ. Όχι, δεν αναφερόμαστε φυσικά στις εκλογές, αλλά στο παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και την αυτοκολλητο-μανία που το συνοδεύει! Η Πανίνι «εισβάλλει» ξανά στις ζωές των πιτσιρικάδων (και όχι μόνο…) αυτού του κόσμου, με αφορμή το μουντιάλ της Βραζιλίας, που ξεκινάει σε λιγότερο από 2 εβδομάδες.

Τα 640 αυτοκόλλητα
Η «σταυροφορία» για τη συμπλήρωση του ιερού άλμπουμ των μουντιαλικών διοργανώσεων ξεκίνησε για πρώτη φορά πριν από 44 χρόνια, ενόψει του Mexico 1970. Η φετινή έκδοση αποτελείται από 640 αυτοκόλλητα (οι Βραζιλιάνοι πρέπει να βρουν επιπλέον 9, με τους σπόνσορες της διοργάνωσης) και το κυνήγι έχει ήδη αρχίσει μετά μανίας, όπως απέδειξε έμπρακτα ο Κοσταρικανός ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού, Τζόελ Κάμπελ, που αγόρασε 100(!) μαζεμένα φακελάκια, προσπαθώντας να βρει -μάταια- τον εαυτό του. Η αγορά των ποδοσφαιρικών στίκερς δεν προορίζεται ωστόσο μόνο για παιδιά ή ενήλικες… Πίτερ Παν, αλλά και για μικρο-οικονομολόγους. «Για ποιον λόγο;», θα αναρωτηθεί κανείς. Μα είναι απλό: η προσπάθεια συμπλήρωσης κάθε μίας από τις 640 κενές θέσεις του φετινού άλμπουμ προσφέρει ένα πρώτο -με το αζημίωτο φυσικά- μάθημα σε έννοιες όπως αυτή των πιθανοτήτων, στην αξία των στατιστικών τεστ, στους αρχέγονους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης και τέλος στη σημασία της ρευστότητας. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται οι Σιλβέν Σαρντί και Ιβάν Βέλενικ, μαθηματικοί στο πανεπιστήμιο της Γενεύης, οι οποίοι εκπόνησαν τη μελέτη τους βασιζόμενοι στο πολυαγαπημένο παιδικό χόμπι.
Έτσι λοιπόν, όταν αρχίζουμε τη συμπλήρωση ενός άλμπουμ, το πρώτο αυτοκόλλητο (από το πακετάκι των 5) έχει ποσοστό επιθυμητότητας 640/640. Όσο όμως τα κενά συμπληρώνονται σταδιακά, οι πιθανότητες να βρούμε ένα στίκερ που μας λείπει, ολοένα και μειώνονται. Σύμφωνα με τους δύο μαθηματικούς, ο μέσος όρος από φακελάκια που πρέπει να αγοράσει κάποιος για να συμπληρώσει ένα άλμπουμ υπολογίζεται σε 899! Κι αυτό, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει κάποια απρόοπτη εμπλοκή στον ανεφοδιασμό της αγοράς, όπως έγινε π.χ. τον Απρίλιο στη Βραζιλία, με την κλοπή 300.000 στίκερς από αγνώστους!

Τα σπάνια κομμάτια
Μία άλλη απαραίτητη προϋπόθεση είναι φυσικά να μην υπάρχει χειραγώγηση της αγοράς από την εταιρεία με τα λεγόμενα «σπάνια» αυτοκόλλητα, που δεν κυκλοφορούν ποτέ. Σύμφωνα βέβαια με την Πανίνι, κάθε ένα από τα στίκερ της τυπώνεται στην ίδια ακριβώς ποσότητα με τα υπόλοιπα και διανέμεται τυχαία – όλοι όμως έχουμε «στοιχειωθεί» από ένα συγκεκριμένο αυτοκόλλητο που το πετυχαίναμε ξανά και ξανά, σε αντίθεση με κάποια άλλα. Σε μία εργασία τους το 2010, οι κύριοι Σαρντί και Βέλενικ υποδύθηκαν τον ρόλο του «ρυθμιστή», ελέγχοντας ουσιαστικά τη διανομή των στίκερς από την Πανίνι για τη συλλογή των 660 αυτοκόλλητων που κυκλοφόρησε στην Ελβετία λίγο πριν το μουντιάλ του 2010. Από ένα δείγμα 6.000 αγορασμένων στίκερς, οι ερευνητές υπολόγισαν ότι θα αντικρίσουν κάθε αυτοκόλλητο 9,09 φορές κατά μέσο όρο (6000/660). Έτσι πραγματοποίησαν διάφορα τεστ για να εξακριβώσουν αν οι πραγματικές διακυμάνσεις γύρω από αυτό το νούμερο ήταν σε συμφωνία με την προσδοκόμενη διανομή αυτοκόλλητων από την Πανίνι, όπως και πράγματι ήταν. Τέτοιου είδους στατιστικά τεστ εφαρμόζονται πλέον όλο και περισσότερο από τις Αρχές, προκειμένου να εντοπιστεί ο αθέμιτος καθορισμός τιμών, καθώς και συμπεριφορές που αντιτίθενται στον ελεύθερο ανταγωνισμό στις πραγματικές αγορές.

Η δικτύωση των συλλεκτών
Ακόμη όμως και στο ιδανικό σενάριο μίας απόλυτα δίκαιης αγοράς, θα ήταν και πάλι αναποτελεσματικό (όσο και πανάκριβο για τους γονείς) για κάποιον πιτσιρικά να αγοράζει μόνος του φακελάκι-φακελάκι, με την ελπίδα να συμπληρώσει κάποτε το άλμπουμ. Η απάντηση βρίσκεται -όπως σε πολλά πράγματα στη ζωή- στη συνεργασία! Κοινώς στη δημιουργία μίας κοινότητας-αγοράς από «ομοιοπαθείς» συλλέκτες, οι οποίοι θα ανταλλάσσουν μεταξύ τους τα ανεπιθύμητα, διπλά και τριπλά, στίκερς. Η αλάνα της γιετονιάς (όπου ακόμα υπάρχει…) ή η αυλή του σχολείου αποτελούν μία χαρακτηριστική εκδοχή αυτής της ανταλλακτικής αγοράς. Εκεί λοιπόν, ένας μπόμπιρας που κατέχει στη συλλογή του ένα περιζήτητο «σπάνιο», συνειδητοποιεί έξαφνα τη δύναμη της «περιορισμένης διανομής» έναντι των υπόλοιπων φίλων του! Μία άλλη εκδοχή αποτελούν οι εξειδικευμένες εκθέσεις στίκερς για συλλέκτες, στις οποίες η σημασία της ρευστότητας είναι μεγάλη: όσο περισσότεροι συλλέκτες συρρεύσουν στην έκθεση με τα διπλά τους χαρτάκια, τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες όλων να βρουν εκείνα που τους λείπουν. Απλά μαθηματικά δηλαδή: σύμφωνα με τους Ελβετούς ερευνητές, μία ομάδα 10 ανθρώπων που θα ανταλλάσσει στίκερς συστηματικά και με συνέπεια, θα χρειαστεί τελικά να αγοράσουν μόλις 1.435 φακελάκια μεταξύ τους (δηλαδή 143,5 έκαστος) για να συμπληρώσουν και τα 10 άλμπουμ τους! Ο αριθμός μπορεί μάλιστα να μειωθεί ακόμη περισότερο, αφού στην εποχή των διαδικτυακών φόρουμ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι δυνατότητες συνεργασίας τείνουν να γίνουν ουσιαστικά απεριόριστες. Κάτι που δε θα χαροποιούσε, όπως είναι λογικό, ιδιαίτερα την Πανίνι.
Ευτυχώς όμως για τον ιταλικό κολοσσό, όπως σε όλες τις μορφές αγορών της οικονομικής ζωής, η συμπεριφορά του αγοραστικού κοινού απέχει παρασάγγας από το να χαρακτηριστεί ορθολογική, τείνοντας περισσότερο στην παρόρμηση και τον συναισθηματισμό…

Οι απόψεις - editorial που δημοσιεύονται στο Sportsfeed απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του Sportsfeed το οποίο τηρεί πιστά τις αρχές της ελευθεροτυπίας: Η δημοσίευση είναι η ψυχή της δικαιοσύνης. Copyright © 2022 Sportsfeed.gr

*/