Με αφορμή την εντυπωσιακή εμφάνιση μιας 12χρονης αθλήτριας στο δρόμο των 5χλμ. (3η) και μιας 13 χρονης αθλήτριας στο δρόμο των 3χλμ. (2η) επί δημοσίας οδού, στα πλαίσια του Ημιμαραθωνίου των Αθηνών 2018, θα ήθελα να εκφράσω τον θαυμασμό μου για τα εξαιρετικά αυτά ταλέντα και να παραθέσω ένα μέρος από τις σκέψεις του προπονητή τους Παναγιώτη Χαραμή, ειδικά για το προπονητικό τους μέλλον, από το site gazzetta.gr.
του Πλούταρχου Σαρασλανίδη
τ. Αναπληρωτή καθηγητή
προπονητικής κλασικού αθλητισμο
Ερωτώμενος ο κ. Χαραμής για το τί μπορούμε να περιμένουμε από τα δύο αυτά νεαρά κορίτσια τόνισε: «Δύο πράγματα μπορούμε να περιμένουμε. Το κλασικό είναι αυτό που έχουμε δει να συμβαίνει πολλές φορές, ταλέντα να εξαφανίζονται λόγω συγκυριών ή κακού προπονητικού προγραμματισμού. Το δεύτερο σενάριο είναι ότι ελπίζουμε ότι αυτά τα παιδιά θα καλύψουν το έλλειμμα που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία 20 χρόνια στις αποστάσεις».
Για το αν περίμενε αυτές τις επιδόσεις απο τις νεαρές αθλήτριες του ο πρώην μαραθωνοδρόμος είπε: «Επειδή δουλεύουμε με έναν διαφορετικό τρόπο από την πεπατημένη λογική, την ελληνική, θα βλέπουμε συνέχεια αξιόλογες εμφανίσεις από αυτά τα παιδιά.
Στην πραγματικότητα δεν είναι εντυπωσιακά αυτά που πέτυχαν, αρκεί να μην δουλεύεις με μία μέθοδο που αποδεδειγμένα δεν έχει φέρει αποτελέσματα στη χώρα μας.
Νομίζω ότι και οι δύο αν συνεχίσουν να δουλεύουν έτσι θα μας εκπλήσσουν ευχάριστα στο μέλλον».
Εκτιμώ τον αρχικό προβληματισμό του συναδέλφου για το μέλλον αυτών των παιδιών και αναρωτιέμαι ποια νέα προπονητική προσέγγιση εφαρμόζει, που είναι διαφορετική από ότι την μέχρι σήμερα…
Το θέμα της πρόωρης απόδοσης στο στίβο είναι παγκόσμιο φαινόμενο και ειδικά στην χώρα μας έχουμε πολλά παραδείγματα που εξελίχθηκαν αρνητικά. Φυσικά υπάρχουν και θετικά παραδείγματα…
Το σημαντικότερο θέμα είναι, κατά την άποψη μου, η διαχρονική διαχείριση αυτών των παιδιών από την οικογένεια, τον προπονητή, το σωματείο και την ομοσπονδία.
Τοποθετόντας το θέμα σε βιολογικό και προπονητικό επίπεδο είναι γεγονός ότι η αερόβια ικανότητα ως συστατικό της βασικής αντοχής είναι η πιο σημαντική βιολογική ανθρώπινη ικανότητα σε ολόκληρη τη ζωή. Με βάση τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου μπορεί να αρχίσει να καλλιεργείται από την παιδική ηλικία (8-10 χρόνων), δηλαδή νωρίτερα από όλες τις φυσικές ικανότητες. Αντίθετα ο αναερόβιος γαλακτικός μηχανισμός έχει καλύτερες προϋποθέσεις για ανάπτυξη μετά την βιολογική εφηβεία.
Στους δρόμους αντοχής και με βάση την χρονική διάρκεια σε συνεχόμενο τρέξιμο στην αντοχή μικρού χρόνου (3΄ – 10΄) σημαντικό ρόλο παίζει το επίπεδο παραγωγής του γαλακτικού οξέος στο αίμα. Αντίθετα στην αντοχή μεσαίου χρόνου (10΄ – 30΄) αποφασιστικής σημασίας είναι το χρησιμοποιούμενο ποσοστό της μέγιστης αερόβιας ικανότητας (VO2 max). Με άλλα λόγια η προπόνηση και η συμμετοχή των παιδιών σε διαδρομές μέχρι 1000μ. είναι πιο ενεργοβόρες (με συμμετοχή του αναερόβιου γαλακτικού μηχανισμού) παρά η προπόνηση και η συμμετοχή σε αγώνες 3-5 χλμ., όπως συνέβη με τα παραπάνω κορίτσια.
Το φαινόμενο με τους νεαρούς μαθητές της Αφρικής που γυμνάζονται τρέχοντας καθημερινά τις αποστάσεις από το σπίτι τους στο σχολείο, σε έδαφος με ανηφόρες-κατηφόρες και η χειρονακτική βοήθεια στο σπίτι τους δημιουργεί το κατάλληλο προπονητικό υπόβαθρο για ενδυνάμωση, παράλληλα με την αερόβια άσκηση.
Αντίθετα στο δικό μας ευρωπαϊκό περιβάλλον τα παιδιά πρέπει να γυμνασθούν ολόπλευρα, παράλληλα με την αερόβια άσκηση, γιατί δεν έχουν άλλο φυσικό τρόπο εκγύμνασης. Παράλληλα η αγωνιστική δραστηριότητα τους θα πρέπει να υλοποιείται με τη συμμετοχή σε αγώνες συνθέτων παιγνιδιών – αγωνισμάτων.
Και ενώ η IAAF και κατά επέκταση ο ΣΕΓΑΣ προτείνουν το πρόγραμμα kids athletics και ΠΟΛΥΑΘΛΑ για παιδιά 6-9 και 10-13 χρόνων οι προκηρύξεις των αγώνων των σωματείων, εκτός από το kids athletics, ορίζουν συμμετοχή των παιδιών σε ατομικά αγωνίσματα κατά 90%. Αυτό, σύμφωνα με την IAAF, οδηγεί συχνά σε πρώιμη εξειδίκευση η οποία ξεκάθαρα αντιβαίνει στις ανάγκες των παιδιών για αρμονική ανάπτυξη. Ακόμα επιφέρει πρώιμο «ελιτισμό» ο οποίος είναι επιβλαβής για τα παιδιά.
Φιλοσοφία της προπονησης στο αναπτυξιακο επιπεδο
Μετά την οριστική επιλογή του αγωνίσματος (14 – 15 χρόνων) η προπόνηση του νεαρού αθλητή ΔΕΝ είναι μικρογραφία της εξειδικευμένης προπόνησης της φάσης του πρωταθλητισμού. Στις αναπτυξιακές ηλικίες ο κύριος στόχος είναι η δημιουργία των απαραίτητων βάσεων για την επίτευξη μελλοντικών υψηλών επιδόσεων – στην ηλικία της αθλητικής ωρίμανσης.
Η κύριες διαφορές στη στρατηγική της προπόνησης του ατομικού αγωνίσματος του νεαρού αθλητή από την αντίστοιχη προπόνηση του αθλητή της φάσης αθλητικής ωρίμανσης είναι:
1. έμφαση στη τεχνική του αγωνίσματος και της τεχνικής των ασκήσεων που βελτιώνουν τις φυσικές ικανότητες, με μέτρια-υπομέγιστη ένταση
2. έμφαση στις φυσικές ικανότητες που μπορούν βιολογικά να αναπτυχθούν νωρίτερα (π.χ. βασική αντοχή, γενική ενδυνάμωση, γενική ταχυδύναμη, ταχύτητα με υπομέγιστη ένταση).
