Χειμερινοί σκοπευτές

Μετά την ολοκλήρωση του αφιερώματος στα αγωνίσματα του πάγου, σειρά έχουν τα λεγόμενα Βορεινά αθλήματα (Nordic events). Πρώτο στη λίστα το ιδιαίτερα απαιτητικό δίαθλο, που κατά πολλούς αποτελεί το απόλυτο αλπικό σπορ.

του Νίκου Κούδα
[email protected]

Η ιστορία
Όπως το άλμα με σκι, έτσι και το δίαθλο (biathlon) ξεκίνησε από τον Νορβηγικό στρατό ως εναλλακτικός τρόπος στρατιωτικής άσκησης. Από το 1767 άρχισαν να διοργανώνονται αγώνες διάθλου μεταξύ Νορβηγών και Σουηδών στρατιωτών, στα σύνορα των δύο κρατών. Η υψηλή δημοφιλία αυτών των συναντήσεων δημιούργησε έναν αιώνα αργότερα (το 1861) τον πρώτο σύλλογο του αγωνίσματος, στην πόλη Τρίσιλ της Νορβηγίας. Ο Νορβηγικός στρατός υπήρξε ο αποκλειστικός χορηγός των πρώτων αγώνων, που διοργανώθηκαν στη χώρα το 1921.
Το δίαθλο συνδυάζει το σκι ανωμάλου δρόμου και τη σκοποβολή με τουφέκι και εποπτεύεται από τη Διεθνή Ένωση Διάθλου (IBU), που ιδρύθηκε το 1993. Υπάρχουν οι εξής κατηγορίες διάθλου: Ατομικό, ταχύτητα (sprint), καταδίωξη (pursuit), σκυταλοδρομία και ομαδική εκκίνηση (mass start). Οι ρίζες του εντοπίζονται στην καθημερινότητα των αρχαίων Βορειο-ευρωπαίων, οι οποίοι έκαναν σκι για να κυνηγήσουν την τροφή τους, ενώ αργότερα έκαναν σκι φέροντας όπλο για να υπερασπιστούν τις πατρίδες τους.

Ολυμπιακό άθλημα
Το 1924 στο Σαμονί, το δίαθλο έκανε την πρώτη (και τελευταία) εμφάνισή του στο επίσημο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων. Το αγώνισμα ονομαζόταν «military patrol» («στρατιωτική περίπολος») και την κάθε ομάδα αποτελούσαν 4 αθλητές με βαριά εξάρτηση. Το πρώτο χρυσό μετάλλιο κατέκτησε η Ελβετία, με τη Φινλανδία να τερματίζει δεύτερη και τη Γαλλία τρίτη. Όμως η έλλειψη χιονιού στέρησε από το δίαθλο το βασικό του συστατικό και έτσι άντεξε για 3 ακόμα Ολυμπιακές διοργανώσεις (1928, 1936 και 1948) απλά ως αγώνισμα επίδειξης, για να αποσυρθεί στη συνέχεια. Στη δεκαετία του ’50 έγινε εξαιρετικά δημοφιλές στην ατομική του έκδοση και το 1960 επανήλθε στο επίσημο πρόγραμμα των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων (στο θέρετρο Σκουά Βάλεϊ της Καλιφόρνια) με το αγώνισμα των 20 χλμ. ανδρών, όπου πρώτευσε ο Σουηδός Κλας Λεστάντερ. Το δίαθλο των γυναικών ενσωματώθηκε στους Αγώνες μόλις το 1992, στη γαλλική Αλμπερβίλ (με τα αγωνίσματα των 7,5 χλμ., 15 χλμ. και τη σκυταλοδρομία 3×7,5 χλμ.).
Πλέον, το δίαθλο αποτελείται από 10 διαφορετικά αγωνίσματα, που είναι: τα 10 χλμ., 20 χλμ., σκυταλοδρομία 4×7,5 χλμ., πουρσουίτ (καταδίωξη) 12,5 χλμ. και ομαδική εκκίνηση 15 χλμ. στους άνδρες και τα 7,5 χλμ., 15 χλμ., σκυταλοδρομία 4×6 χλμ., πουρσουίτ 10 χλμ. και ομαδική εκκίνηση 12,5 χλμ. στις γυναίκες.

Η υπερδύναμη
Η κυρίαρχη ομάδα του αγωνίσματος σε άνδρες και γυναίκες είναι η Γερμανία με 43 μετάλλια (16-18-9). Δεύτερη Ολυμπιακή δύναμη είναι η Νορβηγία, με 29 μετάλλια (12-11-6), ενώ τρίτη είναι η Ρωσία με 20 (9-4-7). Σημειώνεται ότι η πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. είχε κατακτήσει επίσης 19 μετάλλια, με 9 χρυσά, 5 αργυρά και 5 χάλκινα.

Οι αθλητές-ορόσημα
Ο 40χρονος Νορβηγός Όλε Άιναρ Μπγιορντάλεν είναι ο απόλυτος θρύλος του διάθλου, καθώς έχει κατακτήσει τα περισσότερα μετάλλια στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων (11), με 6 χρυσά (που αποτελεί επίδοση ρεκόρ), 4 αργυρά και 1 χάλκινο. Εξαιρετικοί διαθλητές ήταν επίσης ο Σοβιετικός 11 φορές παγκόσμιος πρωταθλητής Αλεξάντερ Τιχόνοφ, με 4 συνεχόμενα χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια (μεταξύ 1968-1980) στο αγώνισμα της σκυταλοδρομίας 4×7,5 χλμ., καθώς και ο Γερμανός Ρίκο Γκρος, που αναδείχτηκε χρυσός Ολυμπιονίκης επίσης 4 φορές (οι 3 συνεχόμενες, μεταξύ 1992-1998 και η τελευταία το 2006, στο Τορίνο), όλες στο αγώνισμα της σκυταλοδρομίας 4×7,5 χλμ.
Στις γυναίκες, κορυφαία αθλήτρια όλων των εποχών θεωρείται η Γερμανίδα Μαγκνταλένα ‘Λένα’ Νόινερ, η οποία τον Μάρτιο του 2012 σόκαρε τον κόσμο του διάθλου, αποφασίζοντας να αποσυρθεί σε ηλικία μόλις 26 ετών, επικαλούμενη έλλειψη κινήτρου και την επιθυμία της για μία φυσιολογική ζωή. Στην ιδιαίτερα λαμπερή καριέρα της πρόλαβε να αναδειχθεί 2 φορές χρυσή Ολυμπιονίκης (το 2010, σε καταδίωξη και ομαδική εκκίνηση), 1 φορά αργυρή Ολυμπιονίκης (και πάλι στο Βανκούβερ, αλλά στο σπριντ) και 12 φορές παγκόσμια πρωταθλήτρια, με σύνολο 47 νικών!

Το μεγάλο φαβορί
Στους άντρες ξεχωρίζει αναμφίβολα η μορφή του 28χρονου Νορβηγού Έμιλ Χέγκλε Σβέντσεν από το Τρόντχαϊμ, ο οποίος κατέκτησε 2 χρυσά και 1 αργυρό μετάλλιο το 2010 (σε σκυταλοδρομία 4×7,5 χλμ., 20χλμ. ατομικό και σπριντ 10χλμ. αντίστοιχα), ενώ έχει κερδίσει και 11 χρυσά μετάλλια σε Παγκόσμια Πρωταθλήματα (μεταξύ 2008-2013). Βασικός του αντίπαλος θα είναι ο σπουδαίος 25χρονος Γάλλος Μαρτάν Φουρκάντ, παγκόσμιος πρωταθλητής πέρσι στο Νόβε Μέστο στο ατομικό 20 χλμ., αλλά και αργυρός Ολυμπιονίκης του Βανκούβερ στην ομαδική εκκίνηση 15 χλμ. Ιδιαίτερα αξιόμαχος είναι και ο Σλοβένος Γιάκοβ Φακ, παγκόσμιος πρωταθλητής του 2012 στα 20 χλμ.
Στις γυναίκες, παρότι βασικές υποψήφιες για το χρυσό στο Σότσι θεωρούνται η Γερμανίδα Μίριαμ Γκέσνερ, και η εκπληκτική Νορβηγίδα Τόρα Μπέργκερ (8 φορές παγκόσμια πρωταθλήτρια και χρυσή Ολυμπιονίκης το 2010 στα 10 χλμ.), δεν θα πρέπει κανείς να ξεγράφει τη Ρωσίδα Όλγκα Ζάιτσεβα, η οποία ακόμη και στα 35 της είναι από τις ηγετικές μορφές του αγωνίσματος. Η χρυσή Ολυμπιονίκης της σκυταλοδρομίας σε Τορίνο και Βανκούβερ με το ιστορικό επίθετο (ο Βασίλι Ζάιτσεβ ήταν ο θρυλικός ελεύθερος σκοπευτής του Κόκκινου Στρατού κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που η ζωή του ενέπνευσε την ταινία «Εχθρός προ των πυλών») μπορεί κάλλιστα να φτάσει στη νίκη αγωνιζόμενη στη χώρα της. Μάλιστα, η ρωσική ηγεσία του αγωνίσματος έπεισε την αθλήτρια να αναβάλει την ολοκλήρωση της καριέρας της, προκειμένου να αγωνιστεί στο Σότσι για μια τελευταία φορά!

Το άθλημα στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, μέλος της Διεθνούς Ένωσης Διάθλου είναι η Ελληνική Ομοσπονδία Χιονοδρομίας (ΕΟΧ), στην οποία το δίαθλο άρχισε να καλλιεργείται επίσημα από το 1988.
Οι καλύτερες θέσεις που κατέλαβε ποτέ η χώρα μας στο δίαθλο είναι η 37η του Δραμινού Θανάση Τσακίρη στους Αγώνες του Λίλεχαμερ το 1994. Ο ίδιος αθλητής είχε επίσης καταταγεί 42ος στους Αγώνες της Αλμπερβίλ το 1992, ενώ μαζί του στη γαλλική πόλη είχε αγωνιστεί και ο Νίκος Αναστασιάδης, που είχε καταλάβει την 92η θέση.
Η χώρα μας εκπροσωπήθηκε ακόμη στους Αγώνες του Ναγκάνο (1998), με τον Θανάση Τσακίρη να είναι 58ος στα 10 χλμ. σπριντ και 65ος στα 20 χλμ., εν συνεχεία στους Αγώνες του Σολτ Λέικ Σίτι (2002), με τον Σταύρο Χριστοφορίδη να τερματίζει 85ος στα 10 χλμ. σπριντ και τα 20 χλμ. και στις γυναίκες τη Δέσποινα Βαβάτση να έρχεται 68η στα 7,5 χλμ. και 70η στα 15 χλμ. και τέλος στους Αγώνες του Τορίνο (2006), εκεί όπου ο Σταύρος Χριστοφορίδης κατετάγη 83ος στα 10 χλμ σπριντ και 87ος στα 20 χλμ.
Στους προηγούμενους Αγώνες του Βανκούβερ (2010), ο 45χρονος τότε Θανάσης Τσακίρης είχε απλή συμμετοχή στο σπριντ 10 χλμ., αφού δεν κατάφερε να τερματίσει (είχε και 5 άστοχες βολές), αλλά και την 80η θέση στα 20 χλμ. σε σύνολο 88 αθλητών. Η οικογένεια Τσακίρη έγραψε Ολυμπιακή ιστορία, καθώς η κόρη του πρωταθλητή μας, Παναγιώτα, αγωνίστηκε στη διοργάνωση σε ηλικία 19 ετών μαζί με τον πατέρα της, καταλαμβάνοντας την 85η θέση σε 86 αθλήτριες στα 15 χλμ. και την 86η θέση σε 88 αθλήτριες στα 7.5 χλμ.

Η ελληνική παρουσία στο Σότσι
Η Εθνική ομάδα διάθλου της Ελλάδας αγωνίζεται σκληρά για την εκπροσώπησή της στους 22ους Χειμερινούς Αγώνες. Οι μεγάλες ελπίδες μας εναπόκεινται στον Μετσοβίτη Απόστολο Αγγέλη στους άνδρες και στις Δραμινές Παναγιώτα Τσακίρη και Χριστίνα Κιουρκενίδου (ΕΟΣ Δράμας) στις γυναίκες, καθώς είναι οι καλύτεροι αθλητές μας και εκείνοι που μπορούν να πιάσουν το όριο πρόκρισης για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο πλαίσιο των προκριματικών αγώνων του Παγκοσμίου Κυπέλλου (IBU-Cup) που διεξάγονται μέχρι τις 18 Ιανουαρίου. Μεγάλη προσπάθεια για να προκριθούν στους Αγώνες του Σότσι κάνουν επίσης και οι Κλεάνθης Καραμίχας, Δημήτρης Κάππας και Δημήτρης Κυριαζής.

Μικρά και ενδιαφέροντα

• Ο Σουηδός Κλας Λεστάντερ, πρώτος χρυσός Ολυμπιονίκης στην ιστορία του αγωνίσματος το 1960, κέρδισε το αγώνισμα παρά το γεγονός ότι σημείωσε μόλις τον 15ο καλύτερο χρόνο στο σκέλος του σκι ανωμάλου δρόμου, αφού ήταν απόλυτα εύστοχος στη σκοποβολή, με 20 στις 20 βολές!
• Στους πρώτους Αγώνες που διεξήχθησαν εκτός Η.Π.Α. και Ευρώπης, στο Σαπόρο της Ιαπωνίας το 1972, ο Νορβηγός Μάγκναρ Σόλμπεργκ έγινε ο πρώτος αθλητής του διάθλου που κέρδισε χρυσό σε δύο συνεχόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες (ατομική χρονομέτρηση σε Γκρενόμπλ και Σαπόρο).