Αναμφίβολα ο Μαραθώνιος της Αθήνας είναι πλέον ένα διεθνούς κύρους και εμβέλειας γεγονός, που πρέπει να αποτελεί για την Ελλάδα και τον αθλητισμό της ένα masterpiece στη διεθνή προβολή τους…
Του Γιάννη Μαμουζέλου
Δημοσιογράφου-Μέλους ΔΣ ΣΕΓΑΣ
Πολλά έχουν γραφεί για τον αυριανό αγώνα, αλλά αξίζει νομίζω να θυμάται κανείς –εν συντομία- κομμάτια της ιστορίας του πραγματικά μοναδικού αυτού αγώνα.
Ο Μαραθώνας, ως τόπος, είναι ασφαλώς ένα όνομα ξεχωριστό, σύμβολο όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για όλο τον κόσμο.
Η μάχη του 490 π.Χ. έχει αναγνωριστεί «ορόσημο της παγκόσμιας ιστορίας», όχι μόνο από ιστορικούς και πολιτικο-στρατιωτικούς αναλυτές αλλά και διεθνείς οργανισμούς και Κυβερνήσεις ηγετικών δυνάμεων της Γης.
Τελικά, σαν να συνωμότησε το σύμπαν ή να το θέλησε μια θεία δύναμη, το όνομα ενός αγροτικού οικισμού της αρχαιότητας, ενός χωριού του 19ου αιώνα έδωσε το όνομά του σ’ ένα αγώνισμα και συνδέθηκε με ένα αθλητικό γεγονός που απέκτησε παγκόσμια σημασία, ανάπτυξη και αίγλη!
Εννοώ φυσικά τον Μαραθώνιο, η ιστορία του οποίου ξεκινά πριν από 119 χρόνια.
– Αγώνισμα με αυτό το όνομα ή έστω αγώνισμα μεγάλης απόστασης δεν υπήρχε στον αθλητισμό και στους αγώνες της αρχαιότητας, ούτε της ελληνικής ούτε της ρωμαϊκής ή άλλης…
– Δεν υπήρξε ούτε έως τον 19ο αι. ή τα τέλη του 18ου παγκοσμίως, αλλά ακόμη και όταν άρχισαν οι άνθρωποι να ανταγωνίζονται σε δρόμους μεγάλων αποστάσεων (με κάποια υποτυπώδη αθλητική δομή και οργάνωση) το όνομα Μαραθώνιος δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ.
– Ο πρώτη αναφορά σε αγώνισμα από τον Μαραθώνα στην Αθήνα και συγκεκριμένα στην Πνύκα έγινε το 1894 από το Γάλλο Μισέλ Μπρέαλ προς τον Πιερ ντε Κουμπερτέν, χωρίς να γνωρίζει την απόσταση, ενώ προσφέρθηκε να αθλοθετήσει το κύπελλο για το νικητή…
– Σε κείμενα σχετικά με τους Ολυμπιακούς του 1896 γίνεται αναφορά στα γαλλικά ή αγγλικά σε αγώνα «δρόμου αποκαλούμενου Μαραθώνιος» όπως το απόσπασμα του προγράμματος του στίβου «The so called Marathon Race…» ή «Course a pied, dite de Marathon…».
– Η πρόταση του Γάλλου φιλέλληνα υιοθετήθηκε από τη ΔΟΕ και την οργανωτική επιτροπή των Α΄ Ολυμπιακών της σύγχρονης εποχής και στις σχετικές περικοπές προγραμμάτων, διακηρύξεων ή εφημερίδων αναφερόταν ως αφετηρία το «τεσσαρακοστόν χιλιόμετρο επί της από Μαραθώνος εις Αθήνας οδού» και τόπος τερματισμού το Παναθηναϊκό στάδιο.
– Ο πρώτος επίσημος Μαραθώνιος στα χρονικά έγινε την Κυριακή 10 Μαρτίου 1896 ως πανελλήνιος προκριματικός αγώνας και έτσι μεταγενέστερα ο ΣΕΓΑΣ τον θεώρησε 1ο Πανελλήνιο πρωτάθλημα. Πρώτος νικητής στην ιστορία λοιπόν ο Χαρίλαος Βασιλάκος με 3 ωρες, 17 λεπτά.
– Ένας έκτακτος προκριματικός αγώνας έγινε την Κυριακή 24 Μαρτίου 1896 με νικητή τον Γεώργιο Λαυρέντη με 3:11:27.
– Σ’ αυτόν ο Λούης ήταν 5ος με 3:18:27, αλλά η επιλογή του να περιληφθεί στην ομάδα που θα εκπροσωπούσε την Ελλάδα (χάρη στην επιμονή του μέλους της οργανωτικής επιτροπής και αφέτη ταγματάρχη Παπαδιαμαντόπουλου) τον οδήγησε στο Πάνθεον!
– Την Παρασκευή 29 Μαρτίου 1896 ευτύχησε να γίνει ο πρώτος Ολυμπιονίκης του νέου αγωνίσματος!
– Έχουμε λοιπόν στην Αθήνα 1) πρώτη αναφορά και τέλεση αγωνίσματος δρόμου μεγάλης απόστασης με το όνομα «μαραθώνιος», 2) σταθερά σημεία εκκίνησης (γεφυράκι στην είσοδο του Μαραθώνα) και τερματισμού (Παναθηναϊκό στάδιο), 3) απόλυτη σύνδεση και συνάφεια με αυτά των πρώτων αγώνων του 1896, 4) ταύτιση της διαδρομής –γεωφυσικά και ιστορικά – με σημεία αναλλοίωτα στο πέρασμα των χρόνων, στον τότε δρόμο από τον Μαραθώνα στην Αθήνα, 5) αμετάβλητη υποχρεωτική point to point διαδρομή για τον Μαραθώνιο.
– Τέλος, τους αγώνες του 1896 μιμήθηκαν άλλες χώρες και χάραξαν παρόμοιες διαδρομές, επονομάζοντας «μαραθώνιο» τους αγώνες τους!
– Σε όλα αυτά στηρίχθηκε δικαιολογημένα ο ΣΕΓΑΣ και έδωσε τον επιθετικό προσδιορισμό «αυθεντικός» στον Μαραθώνιο της Αθήνας δίνοντας έμφαση στην μοναδικότητα και στο ξεχωριστό χαρακτήρα του.
– Για τις γυναίκες το πρωτάθλημα ξεκίνησε το 1982 (7/11) και στην αυθεντική διαδρομή έγινε πρώτη φορά το 1990.
– Στους άνδρες από τα 82 πρωταθλήματα 64 αγώνες έχουν διεξαχθεί στη «αυθεντική» διαδρομή, περιλαμβανομένου και του αγώνα της Κυριακής 8/11.
– Ένας άλλο θεσμός με μεγάλη απήχηση στους φιλάθλους ήταν οι βαλκανικοί στο πλαίσιο των οποίων έχουν διεξαχθεί 16 κούρσες Μαραθωνίου στην Αθήνα, μόνο ανδρών. Για τελευταία φορά έγινε το 1984 (Πέμπτη, 13/9).
– Δύο φορές διεθνής Μαραθώνιος αφορούσε το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα στίβου. Το 1969 μόνο ανδρών και το 1982 ανδρών και γυναικών (12/9).
– Το 1991 διεξήχθη στο πλαίσιο των μεσογειακών αγώνων και το 1995 το 6ο παγκόσμιο κύπελλο μαραθωνίου της IAAF, σε συνδυασμό με τον εορτασμό των 100 χρόνων από την αναβίωση των Ολυμπιακών.
– Πολύ σπουδαία διοργάνωση το παγκόσμιο πρωτάθλημα στίβου του 1997 είχε φυσικά στο πρόγραμμα κούρσες Μαραθωνίου ανδρών και γυναικών, σε διαφορετικές ημέρες με ισπανική και ιαπωνική επικράτηση αντίστοιχα.
– Το 2004 οι κούρσες για τους Ολυμπιακούς της Αθήνας είχαν ξεχωριστό χρώμα και αίγλη, με την γιαπωνέζα Μιζούκι Νογκούτσι και τον Ιταλό Στέφανο Μπαλντίνι να στέφονται Ολυμπιονίκες εκεί περίπου που στάθηκαν οι πιονέροι του αγωνίσματος 108 χρόνια νωρίτερα!
Αγώνας για άλλο θεσμό, το πρωτάθλημα του CISM έγινε το 2010 (σε συνδυασμό με τον ΑΜΑ).
Ο Γιάννης Μαμουζέλος έχει γράψει τρία βιβλία για τον Μαραθώνιο. Το 1ο ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ- Ραντεβού με την ιστορία (2010), το 2ο «Ελληνες και Μαραθώνιος» (2011) και το τρίτο στα αγγλικά (μεταφρασμένη νέα έκδοση) με τίτλο The authentic Athens Marathon (2014). Το πρώτο και το τρίτο υπάρχουν στο βιβλιοπωλείο ΣΑΛΤΟ, που έκανε και την έκδοση του τρίτου βιβλίου.
