Σε μία χώρα που τους έχουν ταυτίσει με το μπάσκετ και το στίβο, οι Αφροαμερικανοί κολυμβητές σπάνε τα στερεότυπα και βγαίνουν στην επιφάνεια διεκδικώντας πρωταγωνιστικό ρόλο.
του Στέφανου Σουλιώτη
[email protected]
Ο δύο φορές χρυσός Ολυμπιονίκης Κάλεν Τζόουνς ήταν ο μοναδικός Αφροαμερικανός που άνηκε στην ελίτ της αμερικανικής κολύμβησης. Σε ένα άθλημα στο οποίο κυριαρχούν συνήθως οι λευκοί, εκείνος ξεχώριζε. Ο Τζόουνς ανέλαβε με ζήλο το άτυπο ρόλο του πρεσβευτή των μαύρων κολυμβητών κυρίως πηγαίνοντας από γειτονιά σε γειτονιά και μιλώντας για το κολύμπι. Τώρα ο 31χρονος δεν είναι μόνος του. Η Σιμόν Μάνουελ και η Λία Νιλ έχουν αποκτήσει τη δική τους θέση στην αμερικανική κολύμβηση και στο κολεγιακό πρωτάθλημα.
Τον περασμένο Μάρτιο οι δυο τους μαζί με την Νάταλι Χιντς κυριάρχησαν στο βάθρο των 100 γιάρδων ελεύθερο στο NCAA. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία του κολεγιακού πρωταθλήματος κολύμβησης που σε ένα βάθρο ανέβηκαν τρεις Αφροαμερικανοί αθλητές. Η Μάνουελ και η Νιλ θα δοκιμάσουν την τύχη του στα τράιαλς το καλοκαίρι στην Ομάχα. Δεν είναι όμως μόνο αυτοί οι μαύροι αθλητές που κάνουν αισθητή την παρουσία τους στις ΗΠΑ. Ο 16χρονος Ρις Γουίτλι εκπροσώπησε τις ΗΠΑ στο παγκόσμιο πρωτάθλημα εφήβων της Σιγκαπούρης και θέλει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο. Την τρίτη Δευτέρα του Ιανουαρίου οι Αμερικανοί γιορτάζουν την «ημέρα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ». Δε θα ήταν υπερβολή να γραφτεί πως ο υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολέμιος των φυλετικών διακρίσεων θα ήταν περήφανος για τα παιδιά του. «Είναι εκπληκτικό να βλέπεις αθλητές να μην τα παρατάνε. Ανδρώθηκα σε μία ομάδα με παιδιά από διαφορετικές φυλές. Το να βλέπεις ανθρώπους όπως τον Ρις, τη Λία και τη Σιμόν να κολυμπούν γρήγορα και να αγαπούν το άθλημα σου δίνει δύναμη», είπε ο Τζόουνς κατά την παρουσία του στο Αρένα Προ του Όστιν το σαββατοκύριακο.
Κολύμβηση για να σωθούν ζωές
Η ποικιλομορφία μόνο καλό μπορεί να κάνει στην αμερικανική κολύμβηση. Αλλά το να μάθεις κολύμπι σε Αφροαμερικανούς μπορεί επίσης να σώσει ζωές. Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής κολυμβητικής ομοσπονδίας το 70% των μαύρων παιδιών και το 60% των ισπανόφωνων δε γνωρίζει κολύμπι. Το αντίστοιχο ποσοστό σε λευκά παιδιά ανέρχεται στο 40%. Ο Τζόουνς έχει ακούσει αμέτρητες ιστορίες από γονείς ή συγγενείς ανθρώπων που πνίγηκαν επειδή δε γνώριζαν κολύμπι. Η κατάσταση των πισίνων δε βοηθάει για να έρθουν τα παιδιά σε μία πρώτη επαφή με το νερό. «Υπάρχουν πισίνες στα κέντρα των πόλεων αλλά δεν έχουν νερό. Άλλες υπολειτουργούν και άλλες είναι κλειστές γιατί δεν υπάρχουν χρήματα για να μείνουν ανοιχτές. Τους ανθρώπους δεν τους ενδιαφέρει τόσο όσο κανονικά θα έπρεπε», ανέφερε ο Τζόουνς. Αυτός είναι μόνο ένας λόγος. Ο δεύτερος έχει να κάνει με τις κοινωνικές νόρμες που στρέφει τους μαύρους σε άλλα αθλήματα και ο τρίτος με την αδυναμία των γονιών να μυήσουν τα παιδιά τους στην κολύμβηση. Ακόμα και με την πρόοδο που έχει γίνει, είναι αναγκαίο να συμβούν πολλά περισσότερα. «Πρέπει να συνεχίσουμε τις επιτυχίες μας ώστε να δοκιμάσουν και άλλοι την κολύμβηση», είπε η Μάνουελ.
Οι φωτογραφίες από βάθρα έχουν κάποιες φορές τη δύναμη να ταρακουνήσουν καθεστωτικές αντιλήψεις. Ποιος δεν έχει δει έστω μια φορά την υψωμένη γροθιά-σύμβολο του αγώνα ενάντια στον ρατσισμό των Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος από το βάθρο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1968; Σαράντα επτά χρόνια αργότερα η φωτογραφία του τριών κοριτσιών με τα μετάλλια από το κολεγιακό πρωτάθλημα αποτέλεσε σημείο αναφοράς. Κυρίως γιατί δεν ήταν σε ένα αγώνισμα του στίβου αλλά στην κολύμβηση. «Η κατάκτηση των τριών μεταλλίων έδειξε πως εδώ είμαστε και εμείς και πως αγαπάμε αυτό που κάνουμε», συμπλήρωσε η Μάνουελ η οποία μεγάλωσε στο Τέξας σε μία μπασκετική οικογένεια καθώς τόσο ο πατέρας της όσο και ο αδελφός της έπαιζαν σε ομάδες. Αλλά οι γονείς της την άφησαν να ακολουθήσει το δικό της μονοπάτι που την οδήγησε στο χορό και την κολύμβηση. Τελικά η κολύμβηση την κέρδισε και έφτασε στο υψηλότερο σημείο που μπορεί να φτάσει κάποιος αυτή τη στιγμή. Θα αγωνιστεί στα αμερικανικά τράιαλς και στην κερκίδα θα βρίσκονται δέκα δικοί της συγγενείς και φίλοι.
«Όχι, δεν κάνω στίβο!»
Παρ’όλα αυτά οι απορίες όσων δεν τη γνωρίζουν εξακολουθούν να είναι στερεοτυπικές. Η Μάνουελ ανέφερε πως συχνά την ρωτούν αν παίζει μπάσκετ, βόλεϊ ή κάνει στίβο. «Νομίζω πως μια φορά βρέθηκε ένας που μάντεψε σωστά», δήλωσε. Ο Γουίτλι αντιμετωπίζει κάτι τέτοιο πιο συχνά. Οι δύο λέξεις που ακούει συνέχεια είναι «παίζεις μπάσκετ;». Την απάντηση «όχι, κολυμπάω», ακολουθεί η συμπληρωματική ερώτηση «γιατί;». Γιατί αγαπάει το άθλημα και είναι καλός σε αυτό. Αυτό από μόνο του θα έπρεπε να είναι αρκετό ως απάντηση αλλά δε συμβαίνει πάντα. Για κάποιους στις ΗΠΑ δεν είναι εύκολο να συνειδητοποιήσουν πως ένας μαύρος κολυμπάει. Τέτοιες ερωτήσεις κάποτε εκνεύριζαν τον Γουίτλι. Τώρα το χειρίζεται καλύτερα. «Πλέον του αρέσει να απαντάει πως κολυμπάει γιατί αρπάζει την ευκαιρία να ενημερώσει αυτόν που τον ρωτάει σχετικά με το άθλημα», είπε η μητέρα του, Κιν Σμιθ. Ο Γουίτλι μεγάλωσε όχι μόνο κολυμπώντας αλλά παίζοντας μπάσκετ και μπέιζμπολ. Όταν κατάλαβε πως η κολύμβηση ήταν το άθλημά του, οι γονείς του, γιατροί και οι δύο, αναζήτησαν δασκάλους και βοήθησαν τον γιο τους να μάθει την αφροαμερικανική ιστορία του αθλήματος. Ο 16χρονος μπορεί να θυμηθεί καμιά δωδεκαριά ονόματα μαύρων αθλητών που προηγήθηκαν εκείνου και στην ουσία χάραξαν το δρόμο. Πρόσφατα ο Γουίτλι κόσμησε το εξώφυλλο του Sports Illustrated for Kids ως ο έφηβος της χρονιάς και χαρακτηρίστηκε «ο επόμενος Φελπς». Ίσως υπερβολικό αλλά δείχνει πως οι μαύροι ξέρουν να κάνουν καλά και άλλα αθλήματα εκτός από μπάσκετ ή στίβο. Αρκετοί έδωσαν συγχαρητήρια στον Γουίτλι. Ανάμεσά τους ήταν ο Τζόουνς. Ο 31χρονος προσπαθεί σήμερα να βρεθεί για τρίτη φορά σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Ξέρει πως ακόμα και αν δεν καταφέρει να βρει θέση στην αμερικανική εθνική ομάδα θα ακολουθεί μια γενιά Αφροαμερικανών που είναι ικανή για πολλά πράγματα: «Θα έρθει εκείνη η ημέρα που θα παραδώσω τη σκυτάλη στη Λία, τη Σιμόν και τον Ρις», δήλωσε ο Τζόουνς και πρόσθεσε: «Αστειευόμαστε καμιά φορά γι΄ αυτό αλλά θα συμβεί. Κάποτε υπήρχε ένας μόνο δυνατός μαύρος κολυμβητής, πήγαμε στους δύο, τώρα έχουμε τέσσερις και ελπίζω αυτό να συνεχιστεί».
