Μια γυναίκα και ένας φωτογράφος άλλαξαν την ιστορία

Με το δρομικό κίνημα να γιγαντώνεται συνεχώς χάρη στους αμέτρητους δρομείς του ανά τον πλανήτη, όλοι μας γνωρίζουμε κάποιον που να έχει τρέξει μαραθώνιο. Ανάμεσα στις λίστες με τα ατελείωτα ονόματα υπάρχει όμως ένα που ξεχωρίζει περισσότερο από των υπόλοιπων γυναικών, αυτό της Κάθριν Σβάιτσερ, της πρώτης γυναίκας που άλλαξε για πάντα την έως τότε ανδροκρατούμενη διαδρομή.

της Ελεονώρας Ρωσιάδου
[email protected]

Ένας ακόμα μαραθώνιος της Βοστόνης ολοκληρώθηκε χτες και μπορεί οι Κενυάτες Κιρούι και Κίπλαγκατ να κέρδισαν τον αγώνα σε άνδρες και γυναίκες, ωστόσο το μεγαλύτερο χειροκρότημα το κέρδισε η 70χρονη πλέον Σβάιτσερ. Η ιστορία ξεκίνησε το 1967 όταν η τότε παίκτρια χόκεϊ επί χορτου στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, αποφάσισε να μπει με πείσμα στον αγώνα, δεδομένου πως οι διοργανωτές είχαν αρνηθεί την συμμετοχή της, με την αιτιολογία ότι οι γυναίκες είναι ανίκανες να ολοκληρώσουν τη διαδρομή. «Δεν προσπαθούσα να αποδείξω τίποτα, απλά ήξερα ότι μπορούσα να το κάνω. Δεν ήθελα να αφήσω το φόβο να με σταματήσει». Με τον αριθμό 261 η Σβάιτσερ μπήκε στη γραμμή της εκκίνησης. «Φορούσα φαρδιά ρούχα και ίσως αυτό τους μπέρδεψε και δε μου έδωσαν σημασία, καθώς δεν ξεχώριζα στο πλήθος, ενώ η στρατηγική μας ήταν να με περιβάλλουν οι φίλοι για να μη φαίνομαι» θυμάται η ίδια.
Μερικά χιλιόμετρα αργότερα ένας δημοσιογράφος την εντόπισε και απευθύνθηκε στο διευθυντή του αγώνα Τζον Ντάνκαν Σεμπλ, έναν 63χρονο Σκοτσέζο, ζωντανό θρύλο του μαραθωνίου της Βοστόνης λόγοντας του πως σήμερα τρέχει και μία γυναίκα μαζί με τους άνδρες. Αυτό εξόργισε τον Σεμπλ που πήρε στο κατόπι της Σβάιτσερ καθώς αυτή περνούσε τρέχοντας από μπροστά του. Μέχρι να γυρίσει το κεφάλι της η 20χρονη Σβάιτσερ ο μεγαλόσωμος Σκοτσέζος βρισκόταν ακριβώς από πίσω της έτοιμος να της επιτεθεί και πριν καλά καλά αυτή αντιδράσει, την είχε πιάσει από τον ώμο τραβώντας την προς τα πίσω. «Βγες τώρα από τον αγώνα μου και δώσε μου αυτόν τον αριθμό» της φώναξε. Ευτυχώς η Σβάιτζερ δεν ήταν μόνη της σε αυτό, δίπλα της βρισκόταν και ο τότε φίλος της και αργότερα σύζυγός της Τομ Μίλερ. Ένας σφυροβόλος που είχε αποφασίσει να τρέξει και αυτός τη διαδρομή, ενώ τότε προετοιμαζόταν για τους Ολυμπιακούς του Μεξικό το 1968 και ευτυχώς για τη Σβάιτσερ ήταν δίπλα της, μπλοκάροντας όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες τον Σεμπλ με το σώμα του. Βέβαια ο ίδιος το μετάνιωσε σχεδόν αμέσως καθώς όπως θυμάται η Σβάιτσερ της φώναζε ότι αυτό θα του κοστίσει την παρουσία του στην Ολυμπιακή ομάδα των ΗΠΑ. Τελικά ο Μίλερ έμεινε εκτός Ολυμπιακών, αλλά η 20χρονη τότε φοιτήτρια δημοσιογραφίας παρά τις αντιξοότητες κατάφερε να τερματίσει τη διαδρομή σε τέσσερις ώρες και 20 λεπτά, σπουδαίο κατόρθωμα που έμοιαζε τεράστιο μπροστά στην απόφαση να την ακυρώσουν και να την αποβάλλουν από το σύλλογο ερασιτεχνών δρομέων.

Οι πραγματικές πρωτεργάτριες
Τίποτα από όλα αυτά όμως δε θα είχε συμβεί, αν ένα το 1963 η Μπέτι Φρίνταν δεν είχε ξεκινήσει το γκρουπ με τις… παράνομες δρομείς το οποίο είχε ονομάσει Feminine Mystique. Δύο από τις… παράνομες, η Μέρι Λίπερ και η Λιν Κάρμαν, το Δεκέμβριο του 1963 έγιναν οι πρώτες γυναίκες που εκκίνησαν σε μαραθώνιο. Έχοντας κρυφτεί στους θάμνους κοντά στην εκκίνηση του μαραθωνίου του δυτικού ημισφαίριου στο Κάλβερ της Καλιφόρνια, πετάχτηκαν και άρχισαν να τρέχουν μαζί με τους υπόλοιπους δρομείς αμέσως μαζί με την πιστολιά. Η Κάρμαν εγκατέλειψε στα μισά, όμως η Λίπερ κατάφερε να τερματίσει σε 3:37:07. Τέσσερα χρόνια αργότερα η Μπόμπι Γκιμπ επέλεξε την ίδια στρατηγική, αλλά αυτή τη φορά στον περίφημο μαραθώνιο της Βοστόνης, τρέχοντας σε 3:21:40.

Τρία κλικ την πέρασαν στην ιστορία
Το 1967, η Σβάιτσερ δηλώθηκε με τα αρχικά της και κανείς δεν κατάλαβε ότι πρόκειται για γυναίκα. Πήρε τον αριθμό και έτρεξε τον αγώνα. Στην ιστορία όμως έμεινε λόγω ενός φωτογράφου. Ο Χάρι Τρασκ ήταν ο φωτογράφος που κλήθηκε να καλύψει το μαραθώνιο και να ακολουθεί τους δρομείς πάνω στην καρότσα ενός φορτηγού. Ένας φωτογράφος που 10 χρόνια νωρίτερα είχε κερδίσει το βραβείο Πούλιτζερ φωτογραφίζοντας ένα ιστιοφόρο που βυθιζόταν (δείτε εδώ). Δεν του άρεσε καθόλου που βρέθηκε στην καρότσα ενός φορτηγού για ένα μαραθώνιο. Ήταν όμως οξυδερκής φωτογράφος και μόλις αντιλήφθηκε ότι κάτι πάει να γίνει, πήδηξε από την καρότσα και έτρεξε προς το σημείο της Σβάιτσερ για να τραβήξει μια σειρά από φωτογραφίες που πέρασαν στην ιστορία. Οι συγκεκριμένες εικόνες συμπεριλήφθηκαν στις 100 εικόνες που άλλαξαν τον κόσμο, στο βιβλίο του Life το 2003. To στιγμιότυπο αυτό ήταν ένα από τα τέσσερα αθλητικά που συμπεριλήφθηκαν στα 100. Τα άλλα τρία ήταν, ο Τζέσε Όουενς που κέρδισε το πρώτο χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936, το μίλι του Ρότζερ Μπάνιστερ κάτω από τα τέσσερα λεπτά το 1954 και οι υψωμενες γροθιές των Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968 στην Πόλη του Μεξικού.

Τί ακολούθησε από το μαραθώνιο του 1967
Οι γυναίκες δρομείς των ΗΠΑ οργανώθηκαν και άρχισαν να ζητούν επίμονα τη συμμετοχή τους. Το 1971, οι διοργανωτές του μαραθωνιου του δυτικού ημισφαιρίου στην Καλιφόρνια (εκεί όπου ξεκίνησαν όλα) επέτρεψαν στις γυναίκες να τρέξουν. Την επόμενη χρονιά έκανε το ίδιο και ο Σεμπλ στη Βοστόνη. Στις 23 Ιουνιου 1972, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον υπέγραψε νόμο περί ισότητας στην εκπαίδευση και τον αθλητισμό. Τελικά το 1984, μπήκε ο μαραθώνιος των γυναικών στους Ολυμπιακούς του Λος Άντζελες με τον Τζόαν Μπενόιτ να είναι η πρώτη νικήτρια κάνοντας 2:24:52.

Τί απέγιναν οι πρωταγωνιστές
Η Σβάιτσερ παντρεύτηκε το 1968 τον Τομ Μίλερ αλλά χώρισαν το 1972, με τον πρώην σφυροβόλο να πεθαίνει από ανακοπή το 1992. Με τον Σεμπλ, η Σβάιτσερ έγινε φίλη και το 1981 τον βοήθησε να προμοτάρει το βιβλίο του «Just call me Jock» ενώ τον επισκέπτοντας συχνά στο νοσοκομείο λίγο πριν πεθάνει το 1988. Ο Χάρι Τρασκ πέθανε το 2002 έχοντας την αναγνώριση ως ένας από τους κορυφαίους φωτογράφους.
Σχεδόν 51 χρόνια μετά, η ιστορία χτες στη Βοστόνη είδαμε να επαναλαμβάνεται, με την Σβάιτσερ να κάθεται στη γραμμή εκκίνησης και μετά από 39 μαραθώνιους, να τερματίζει για ακόμα μια φορά σε χρόνο 4:44:51. Με τη διαφορά ότι πλέον χάρη στη δυναμική και το πείσμα που έδειξε το 67′ δεν ήταν η μόνη γυναίκα, ήταν μια από τις αμέτρητες γυναίκες μαραθωνοδρόμους που έχουν κατακλύσει τον πλανήτη.