Δεν αποτελεί μυστικό, πως οι Ολυμπιακοί Αγώνες, διοργανώνονται με… τηλεοπτικό χρήμα. Τα δικαιώματα από τις μεταδόσεις, αποτελούν εδω και χρόνια το καύσιμο της ΔΟΕ. Το μεγάλο μπαμ έγινε όταν το 2011, το αμερικάνικο NBC προσέφερε 3,28 δισ. ευρώ για τα δικαιώματα θερινών και χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων από το 2014 μέχρι το 2020. Αυτό σημαίνει πως για τα επόμενα επτά χρόνια, η ΔΟΕ έχει εξασφαλισμένα τα έξοδα της. Το ίδιο ισχύει και για τους (μακροχρόνιους) χορηγούς που διαθέτουν αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στη ΔΟΕ.
του Θανάση Νικολάου
[email protected]
follow me @ThanNikolaou
Το πιο απίστευτο της ιστορίας των τηλεοπτικών, είναι πως η προσφορά του NBC ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτές των υπόλοιπων καναλιών. Το Fox είχε προσφέρει 2,55 δισ. ευρώ για την ίδια τετράδα των Αγώνων, ενώ το καθαρά αθλητικό δίκτυο του EPSN, μόλις 1.05 δισ. ευρώ για ένα ζευγάρι χειμερινών και θερινών Αγώνων.
Την ιστορία με την πώληση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων άνοιξε το 1980, ο πολυμήχανος Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ. Ο Ισπανός πρόεδρος της ΔΟΕ, είναι αυτός που μετέτρεψε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο νούμερο ένα brand παγκομίως και σε ένα franchise πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η πρώτη έκρηξη έγινε από το δίκτυο του ABC το οποίο εντελώς απρόσμενα, αύξησε κατά πολύ την προσφορά του για τους χειμερινούς Αγώνες του Κάλγκαρι το 1998. Το νούμερα ήταν τρεις φορές πάνω από το αντίστοιχο για τους χειμερινούς του Σαράγεβο το 1984. Μέχρι σήμερα, αποτελεί σημείο αναφοράς της δραματικής αύξησης της εμπορικής αξίας των Ολυμπιακών.
Ένα άλλο κόλπο που εισήγαγε ο Σάμαρανκ, ήταν η διάθεση των δικαιωμάτων ανά περιοχή, χωρίζοντας την υφήλιο σε πέντε… ζώνες. Αυτή των ΗΠΑ, της Ευρώπης, της μέσης Ανατολής, της Ιαπωνίας και της νότιας Αμερικής. Το δίκτυο που θα πλειοδοτήσει για τα δικαιώματα στις ΗΠΑ, εμμέσως πλην σαφώς οριοθετεί και την τιμή για τις υπόλοιπες ζώνες.
Ο διαχωρισμός θερινών και χειμερινών Αγώνων
Το σημείο που πραγματικά εκτόξευσε την εμπορική αξία των Αγώνων, ήταν η απόφαση του Σάμαρανκ να μη γίνονται χειμερινοί και θερινοί Αγώνες την ίδια χρονιά, αλλά ανά δύο χρόνια. Η αρχή έγινε το 1994, με τους χειμερινούς στο Λίλαχαμερ. Όλα συνέβησαν σε ένα γεύμα που είχε ο πρόεδρος της ΔΟΕ με τον πρόεδρο του ABC, όπου του εξήγησε ότι είναι ασύμφορο να πληρώνει το δίκτυο για δύο διοργανώσεις μέσα στην ίδια χρονιά, βγάζοντας κέρδη για μία.
Το επόμενο βήμα, ήταν η συμφωνία για περισσότερες από μία διοργανώσεις. Το Σεπτέμβριο του 1995, το NBC έκλεισε συμφωνία για τα δικαιώματα των Αγώνων του 2000 (Σίδνεϊ) και του 2002 (Σολτ Λέικ), πληρώνοντας 940 εκατομμύριο ευρώ. Τρεις μήνες αργότερα, οι υπεύθυνοι του NBC αποφάσισαν να δώσουν 1,72 δισ. ευρώ για τα δικαιώματα τριών Αγώνων, των οποίων ακόμα δεν είχαν οριστεί καν οι διοργανώτριες πόλεις.
Το NBC συνέχισε να έχει την αποκλειστικότητα για τις ΗΠΑ, φτάνοντας στο 2012, οι υπεύθυνοι του δικτύου ανακοίνωσαν πως τους Αγώνες του Λονδίνου, παρακολούθησαν συνολικά 200.000.000 τηλεθεατές. Αυτό αποτελεί ρεκόρ τηλεθέασης όλων των εποχών για τις ΗΠΑ.
Η δημιουργία των σταρ
Το πρώτο πράγμα στο οποίο επένδυσαν οι άνθρωποι του NBC ήταν η δημιουργία αθλητών σταρ. Ο πρώτος από όλους ήταν ο Καρλ Λιούις. Ο Αμερικανός υπεραθλητής αποτέλεσε τη ναυαρχίδα του NBC για πολλά χρόνια στο προμοτάρισμα των Αγώνων. Μάλιστα είχε και μεγάλο αντίκτυπο στο γυναικείο κοινό, πράγμα που ήταν ο αντικειμενικός στόχος του δικτύου.
Στην κατεύθυνση αυτή, βοήθησαν και οι ομοσπονδίες των αθλημάτων που φρόντισαν να προσαρμόσουν τους αγώνες τους, στις ανάγκες της τηλεοπτικής μετάδοσης.
Το 2004, στους Αγώνες της Αθήνας υπήρχε ο Φελπς στα ξεκινήματα του, η αμερικάνικη ομάδα μπάσκετ με τους σταρ του ΝΒΑ, αλλά δεν υπήρχε Αμερικανός σταρ στο βασιλιά των Ολυμπιακών Αγώνων, το στίβο. Λίγο πριν την έναρξη, ο Νο1 αθλητής των Αγώνων, θεωρούνταν ο μη Αμερικανός (άρα μη εμπορικός στις ΗΠΑ) Κώστας Κεντέρης. Ο Έλληνας πρωταθλητής τελικά αποκλείστηκε για τους γνωστούς λόγους και οι Αμερικανοί “πούλησαν” όσο μπορούσαν με τους Γκριν και τον Γκάτλιν, ενώ πολύ μεγάλης εμπορικής αξίας ήταν και νίκη- σούπερ έκπληξη του Αμερικανού Ρούλον Γκάρντνερ επί του θρύλου της ελληνορωμαϊκής πάλης, Ρώσου Αλεξάντερ Καρέλιν.
Χασούρα για τους Ιάπωνες
Παρά το πάρτι των δισεκατομμυρίων που έχει στήσει η ΔΟΕ με τους Αμερικανούς, υπάρχουν και αυτοί που είχαν χασούρα από τους Ολυμπιακούς. Οι Ιάπωνες δήλωσαν πως το τηλεοπτικό προϊόν των Αγώνων του 2012, τους έβαλε μέσα, για πρώτη φορά από τους Αγώνες του 1984 στο Λος Άντζελες.
Τα υπόλοιπα έσοδα της ΔΟΕ
Τα έσοδα από τα τηλεοπτικά δικαιώματα των Αγώνων, αποτελούν βασικό έσοδο για τη ΔΟΕ, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχει το πρόγραμμα των χορηγών, οι οποίοι με το κατάλληλο αντίτιμο, αποκτούν το δικαιώμα εκμετάλλευσης του brand των Αγώνων για έναν Ολυμπιακό κύκλο.
Η ιδέα για το συγκεκριμένο πρόγραμμα ανήκει στον Χορστ Ντάσλερ, πρώην πρόεδρο της Adidas. Το 1982 μια εταιρεία μάρκετινγκ, η ISL συνεργάστηκε με το διαφημιστικο πρακτορείο Dentsu και τελικά κατάφεραν να συγκεντρώσουν 96 εκατομμύρια δολάρια από εννέα εταιρίες για τον Ολυμπιακό κύκλο 1985-88. Σήμερα η ΔΟΕ κάνει μόνη της αυτή τη δουλειά και στον κύκλο 2009-2012 τα έσοδα από 11 χορηγούς ήταν 717 εκατομμύρια ευρώ.
Που πηγαίνουν τα λεφτά
Παρά το συνεχές κυνηγητό για το χρήμα, η ΔΟΕ αποκηρύσσει το χαρακτηρισμό της φιλοχρήματης οργάνωσης. Ο πρόεδρος Ζακ Ρογκ ξεκαθάρισε πως το 90% από τα έσοδα της ΔΟΕ πηγαίνει στις ομοσπονδίες των αθλημάτων καθώς και στις οργανωτικές επιτροπές των Αγώνων. Η μοιρασιά στις ομοσπονδίες γίνεται με βάση πέντε κριτήρια. Τον τηλεοπτικό χρόνο, την έκθεση τους στις εφημερίδες και το ίντερνετ, τη δημοφιλία και τον αριθμό των θεατών που παρακολουθούν τους αγώνες στα γήπεδα. Ο στίβος, η κολύμβηση και η γυμναστική, είναι τα τρία αθλήματα που βάσει κριτηρίων εισπράτουν τα περισσότερα χρήματα από τη ΔΟΕ.
Η ΔΟΕ διαθέτει και αρκετά χρήματα για την ανάπτυξη Ολυμπιακών αθλημάτων σε φτωχές χώρες. Τον Ιούνιο, χρηματοδότησε πρόγραμμα για την ανάπτυξη του τένις στη Σρι Λάνκα, στέλνοντας τον Ισπανό προπονητή Κρις Πιλάι, να ασχοληθεί με παιδιά μέχρι 10 ετών.
Την περίοδο 2005-08 η ΔΟΕ διέθεσε 183 εκατομμύρια ευρώ για να χρηματοδοτήσει την εκπαίδευση και τη μισθοδοσία προπονητών από ολόκληρο τον κόσμο και το 2009-12 το ποσό αυτό αυξήθηκε σε 234 εκατομμύρια ευρώ.
Επίσης, η ΔΟΕ χρηματοδοτεί με τη μορφή αθλητικής υποτροφίας και φτωχούς αθλητές. Τρανταχτό παράδειγμα αυτού του προγράμματος, ο Τζαμαϊκανός Γιόχαν Μπλέικ, ο οποίος κατέκτησε το αργυρό μετάλλιο σε 100μ. και 200μ. ενώ συμμετείχε και στην ομάδα των 4Χ100μ. που πήρε το χρυσό μετάλλιο καταρρίπτοντας το παγκόσμιο ρεκόρ, στους Αγώνες του Λονδίνου.
Συνολικά, την περίοδο 2009-12, στο πρόγραμμα για τους Αγώνες του Λονδινου, 1264 αθλητές από 177 χώρες εισέπραξαν 14,2 εκατομμύρια ευρώ. Από αυτούς, οι 657 κατάφεραν να προκριθούν στους Ολυμπιακούς: 256 από την Ευρώπη, 129 από τις ΗΠΑ, 121 από την Αφρική, 127 από την Ασία και 24 από την Ωκεανία. Αγωνίστηκαν σε 20 διαφορετικά αθλήματα, κατακτώντας 23 χρυσά μετάλλια, 23 αργυρά και 30 χάλκινα. Ανάμεσα τους και ο Νοτιοαφρικάνος Κάμερον βαν ντε Μπουργκ, ο οποίος κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στα 100 μέτρα ύπτιο κάνοντας και παγκόσμιο ρεκόρ.
