Η εμβληματική Αμερικανίδα συγγραφέας, ακτιβίστρια και ποιήτρια των Ολυμπιακών Αγώνων, Μάγια Αγγέλου, δε βρίσκεται πια ανάμεσά μας. «Έφυγε» χθες στο σπίτι της, στο Γουίνστον της Βόρειας Καρολίνας, σε ηλικία 86 ετών, ούσα πλήρης όχι μόνο ημερών, αλλά κυρίως -όπως η ίδια το ήθελε- πλήρης βιωμάτων…
του Νίκου Κούδα
[email protected]
follow me @nkoudas
«Η ζωή δε μετριέται από τον αριθμό των αναπνοών που παίρνουμε, αλλά από τις στιγμές που μας παίρνουν την ανάσα». Αυτό είναι ένα μόνο από τα δεκάδες αποφθέγματα της σπουδαίας Αφροαμερικανίδας καλλιτέχνιδας, η οποία αποτύπωσε όσο λίγοι την ψυχή της Αμερικής στα χιλιάδες γραπτά της. Γεννημένη στις 4 Απριλίου 1928 στο Μισούρι του φτωχού αμερικανικού Νότου, ως Μάργκεριτ Αν Τζόνσον, η μικρή ένιωσε από νωρίς στο πετσί της τη βαναυσότητα αυτού του κόσμου. Ο σύντροφος της μητέρας της την κακοποίησε σεξουαλικά όταν ήταν 8 χρονών, μην καταφέρνοντας όμως, ευτυχώς, να κλέψει την αγάπη της προς τον συνάνθρωπο, αλλά και την αθωότητα στη ματιά που τη συνόδευσε σε όλη την υπόλοιπη ζωή της. Εκείνο που έχασε, όμως, ήταν η μιλιά της, για 5 βασανιστικά χρόνια. Λίγο μετά την εξομολόγηση του περιστατικού στους συγγενείς της, ο βιαστής της βρέθηκε νεκρός. Η μικρή Μάγια πίστεψε ότι εκείνο που τον σκότωσε ήταν τα ίδια της τα λόγια…
Πνεύμα ανήσυχο και επαναστατικό, η Αγγέλου εγκατέλειψε το σχολείο στα 14, ξεκινώντας σπουδές στον χορό και την υποκριτική στο Σαν Φρανσίσκο, τις οποίες όμως εγκατέλειψε γρήγορα για να γίνει η πρώτη γυναίκα οδηγός του διάσημου τραμ της πόλης, μόλις στα 17 της χρόνια! Κληρονόμησε το ελληνικότατο επίθετο, που έφερε με υπερηφάνεια, από τον πρώτο σύζυγό της, τον Έλληνα ναυτικό Αναστάσιο «Tosh» Άγγελος. Μαζί αποτέλεσαν ένα πρωτοποριακό (ως διαφυλετικό) για την εποχή ζευγάρι, τόσο στη ζωή όσο και στο χορευτικό πάλκο, ωστόσο η φλόγα της νεανικής σχέσης τους κράτησε μόλις 3 χρόνια. Ακολούθησε μία αδιάκοπη περιπλάνηση συλλογής εμπειριών, στη διάρκεια της οποίας η Αγγέλου έκανε τα πάντα: γκαρσόνα, τραγουδίστρια, πόρνη, δημοσιογράφος, θεατρική συγγραφέας, σκηνοθέτης, δασκάλα και πολιτική ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα πλάι σε θρύλους της ιστορίας, όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και ο Μάλκολμ Χ, με τους οποίους την έδενε στενή φιλία. Τον Ιανουάριο του 1993 έγινε η πρώτη γυναίκα -και μάλιστα νέγρα- που διάβασε ποίημα της κατά την ορκωμοσία Αμερικανού Προέδρου. Ήταν το “On the Pulse of Morning” («Στον σφυγμό του πρωινού»), κατά την ανάληψη της πρώτης θητείας του Μπιλ Κλίντον.
Το 2008, η Αγγέλου έδεσε άρρηκτα το όνομά της με το Ολυμπιακό κίνημα, αγγίζοντας τις ψυχές εκατομμυρίων φίλων του αθλητισμού με το περίφημο ποίημα της “Amazement awaits” («Η κατάπληξη περιμένει»), που έγραψε ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου. Όπως αποκάλυψε η ποιήτρια, έμπνευση για το ποίημά της είχε αποτελέσει το συναφές σλόγκαν της Ολυμπιακής επιτροπής των ΗΠΑ εκείνη την εποχή, με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Amazing awaits”. Η Αγγέλου απήγγειλε το ποίημα από το σαλόνι του σπιτιού της, σε ένα μοναδικό βίντεο που τραβήχτηκε σε μία μόνο λήψη και «κλείνει» με τη δακρυσμένη μορφή του δαφνοστεφανωμένου Πύρρου Δήμα. Τον Αύγουστο του 2012, η ποιήτρια μέσω της προσωπικής της σελίδας στο Twitter είχε γράψει: «Η Ολυμπιακή Επιτροπή μου είχε ζητήσει να γράψω ένα ποίημα για τους Ολυμπιακούς του 2008. Σήμερα το προσφέρω και πάλι στους Ολυμπιονίκες του 2012. Σας συγχαίρω όλους, Αμερικανούς και νικητές από όλη την υφήλιο, γιατί αυτό που κάνετε είναι να κερδίζετε το ανθρώπινο πνεύμα – έτσι γινόμαστε όλοι νικητές».
Το ποίημα “Amazement awaits”
Η απόλυτη κατάπληξη περιμένει
Κατάπληξη άφθονη σε υποσχέσεις
Πλούσια σε θαυμασμό
Τα πανέμορφα παιδιά μας καταφτάνουν σ’ αυτό το Παγκόσμιο στάδιο
Πλύθηκαν μέσα στα νερά όλου του κόσμου
Και κουβαλούν την απαλή λάσπη του Αμαζόνιου, του Νείλου,
Του Δούναβη, του Ρήνου, του Κίτρινου Ποταμού και του Μισισιπή
Μέσα στις δεξιές παλάμες των χεριών τους.
Μία άγρια τίγρη φωλιάζει κάτω από κάθε μασχάλη τους,
Και ένας κορυδαλλός κουρνιάζει σε κάθε τους ώμο.
Εμείς, το παγκόσμιο κοινό, στεκόμαστε, με τα χέρια στη μέση,
Λαχταρώντας για το πάθος του ζώου
Και τη μελωδία του κορυδαλλού.
Το πάθος της τίγρης παρακολουθεί τις εναρκτήριες καμπάνες,
Τα πουλιά κελαηδούν για την κατάπληξη που περιμένει.
Το θαύμα της χαράς που ξεπηδά από τη σύναξη των κορυφαίων μας, που φέρνουν μαζί ό,τι καλύτερο έχουν,
Επιδεικνύοντας το μεγαλείο των σωμάτων τους και την ακτινοβολία των κοφτερών μυαλών τους στο σύμπαν.
Ενθάρρυνση για τους υπόλοιπους νέους, τους εγκλωβισμένους στα σαγόνια της φτώχειας,
Παράλυτοι από τον τρόμο της άγνοιας.
Τους λένε ‘Αδερφοί και αδερφές μας, Ναι, προσπαθήστε! Και ύστερα προσπαθήστε πιο σκληρά.
Χιμήξτε μπροστά, πιέστε δυνατά για την απελευθέρωση’.
Η κατάπληξη που περιμένει είναι για εσάς.
Είμαστε εδώ, μπροστά στην πύλη του κόσμου για τον οποίο είχαμε ευχηθεί.
Στο ανώφλι του κόσμου που έχουμε περισσότερο ανάγκη.
Είμαστε εδώ, κραυγάζοντας και τραγουδώντας.
Αποδεικνύουμε ότι μπορούμε όχι μόνο να κάνουμε ειρήνη, αλλά ότι μπορούμε να τη φέρουμε μαζί μας.
Με σεβασμό για τον κόσμο και τους λαούς του,
Μπορούμε να ανταγωνιστούμε με πάθος, αλλά χωρίς μίσος.
Με σεβασμό για τον κόσμο και τους λαούς του,
Μπορούμε να νιώσουμε υπερηφάνεια για τα κατορθώματα ξένων.
Με σεβασμό για τον κόσμο και τους λαούς του,
Μπορούμε να μοιραστούμε ανοιχτά στην επιτυχία των φίλων.
Εδώ λοιπόν βρίσκεται η Κατάπληξη.
Κόντρα στα προγνωστικά του επικείμενου πολέμου
Μέσα στο στόμα της αιματοβαμμένης απληστίας,
Η ανθρώπινη χάρη και το ανθρώπινο πνεύμα μπορούν ακόμη να επικρατήσουν.
Αχ… Ανακαλύπτουμε, ότι εμείς οι ίδιοι,
Εμείς είμαστε η Κατάπληξη που περιμένει.
Εμείς οι ίδιοι είμαστε η Κατάπληξη!
[youtube id=”tfPEcEQBx18″ width=”620″ height=”360″]
