Η τέχνη του ξίφους, απαρχές και εξελίξεις

Η ιστορία της ξιφασκίας μπορεί να εκπλήξει ακόμα και τους αθλητές και τις αθλήτριες που έχουν μακρά ιστορία στο άθλημα.

Πρόκειται φυσικά για ένα ασυνήθιστο άθλημα λόγω της καταγωγής του, τις μάχες. Μόλις ανατρέξει κάποιος στην ανθρώπινη ιστορία, θα βρει πλήθος μαχών. Μόνος τρόπος για τον κάθε άνθρωπο να γίνει καλός στις μάχες και να έχει πιθανότητες επικράτησης είναι η εξάσκηση.
Η ξιφασκία ως άθλημα έχει εκπληκτικές ρίζες, και το άθλημα ήταν ένα πραγματικό χόμπι πολύ πιο πίσω στο χρόνο από ό,τι μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε.

Αίγυπτος και όχι μόνο

Η Αίγυπτος και η υποσαχάρια Αφρική έχουν πλούσια παράδοση σε ότι αφορά την ξιφομαχία. Η Ασία έχει, επίσης, βαθιά γνώση της ξιφομαχίας, από την Τουρκία καιτην Κορέα, μέχρι την Ινδία και παντού ενδιάμεσα. Αν και η Ευρώπη είναι το κέντρο της παράδοσης που ακολουθεί ο σύγχρονος κόσμος, είναι συναρπαστικό να συνειδητοποιούμε ότι η αθλητική ξιφομαχία δεν ξεκινά εκεί.

Η αρχαία Αίγυπτος είναι εκεί όπου η ξιφασκία έχει τις πρώτες της αρχές. Όχι όμως με σκοπό τον τραυματισμό κάποιου αντιπάλου. Στην πραγματικότητα, η ξιφασκία ξεκίνησε ως πάλη με ραβδιά στην Αρχαία Αίγυπτο. Ήταν περισσότερο παιχνίδι. Εκτός από αναγκαιότητα για την υπεράσπιση της ζωής, η ξιφασκία ήταν κι ένα κυρίαρχο χόμπι για τους ανθρώπους της εποχής. Μικροί και μεγάλοι δεν είχαν τότε τη δυνατότητα για κάποιο οργανωμένο άθλημα, για κάποιο εγκεφαλικό παιχνίδι στο διαδίκτυο ή για ψυχαγωγία με τη χρήση της τεχνολογίας που υπάρχει στις μέρες μας.

Η Αίγυπτος βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Ελλάδα, στη Μεσόγειο θάλασσα. Γνωρίζουμε ότι ο ελληνικός πολιτισμός επηρεάστηκε άμεσα από τον αιγυπτιακό. Είχαν τακτική επαφή πολύ πριν από το 3000 π.Χ., και αυτή η επαφή έδωσε τη δυνατότητα στους Έλληνες να μάθουν πολλά.

Η ξιφασκία συνέχισε να προχωρά στον αρχαίο κόσμο, όπου άρχισε να αποκτά τη μορφή που έχει τώρα. Το μεγάλο έπος «Ιλιάδα» του Ομήρου μας οδηγεί σε κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που έδωσε η Αίγυπτος. Εδώ επικρατεί αυτό που μοιάζει με τη ξιφομαχία που γνωρίζουμε, με μεταλλικά σπαθιά και ασπίδες.

Στην Ελλάδα και τη Ρώμη, η ξιφασκία αρχίζει να προσαρμόζεται. Οι μεμονωμένες ξιφομαχίες προετοίμαζαν τους μαχητές για τις μεγάλες μάχες. Παράλληλα, πέρασαν και στην έννοια της ξιφασκίας τη διασκέδαση και τον αθλητισμό. Η αθλητική εκδοχή της ξιφομαχίας έμοιαζε με τα άοπλα αθλήματα της πάλης ή της πυγμαχίας. Οι σύλλογοι στην Αθήνα ήταν μέρη που πήγαιναν άνδρες για να εξασκηθούν στην ξιφασκία ως κομμάτι της κουλτούρας διασκέδασης. Εκπαιδευτές υψηλού επιπέδου στην ξιφομαχία ήταν μάλιστα περιζήτητοι.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες

Αν και ήταν μέρος καθενός από τους Σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, η ξιφασκία δεν ήταν ένα από τα αθλήματα στους Αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες. Είναι αξιοσημείωτο ότι, υπό τη ρωμαϊκή κυριαρχία, οι Ολυμπιακοί Αγώνες περιλάμβαναν κάτι σαν αγώνισμα ξιφομαχίας. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν αυτό που αναγνωρίζουμε ως ξιφασκία. Υπό τους Ρωμαίους, το σπαθί ήταν κομμάτι στα τότε «αθλήματα». Οι Ολυμπιακοί Αγώνες μετατράπηκαν σε σκληρό γεγονός. Οι θεατές δεν ήταν πια εκεί για να δουν την τελειότητα της ανθρώπινης διανόησης και ικανότητας, αλλά μάλλον για κάτι άλλο.

Μεσαίωνας

Πολλά άλλαξαν με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Θα περνούσαν σχεδόν χίλια χρόνια προτού αρχίσει να υπάρχει σπαθί που δεν επικεντρωνόταν στην επιβίωση. Γύρω στον δωδέκατο αιώνα αρχίζουν να εμφανίζονται σχολές ξιφασκίας και βλέπουμε το άθλημά να διαμορφώνεται ουσιαστικά.

Εν τω μεταξύ, η ξιφομαχία συνεχίστηκε στην Ευρώπη ως μάχη. Αυτή η ιδέα του ιππότη με το σπαθί που έχουμε όλοι για τον Μεσαίωνα. Εκείνη την περίοδο, η ασπίδα είναι εξίσου σημαντική με το σπαθί, ίσως και πιο σημαντική. Οι τεχνικές άλλαξαν, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης σε μάχες με δύο χέρια και σε πολλούς συνδυασμούς με άλλα όπλα. Όσο πιο δημιουργικοί ήσασταν στη μάχη, τόσο περισσότερο θα μπορούσατε να επιβιώσετε.

Το πρώτο ευρωπαϊκό εγχειρίδιο ξιφασκίας για το οποίο γνωρίζουμε γράφτηκε περίπου το 1300 και ονομάζεται Royal Armouries. Γράφτηκε στη Γερμανία, στα γερμανικά και στα λατινικά, με εικόνες μάλιστα. Κανείς δεν ξέρει ποιος το έγραψε ή γιατί το έγραψε, αλλά ξέρουμε ότι είναι γεμάτο οδηγίες για το πώς να χρησιμοποιείς σπαθί και ασπίδα. Στην πραγματικότητα, αυτό έχει αρχίσει να μοιάζει με ξιφασκία!

Αυτή είναι η αρχή των σχολών ξιφασκίας που θα γίνουν η ραχοκοκαλιά της ανάπτυξης του αθλήματος. Το συγκεκριμένο χειρόγραφο έχει περισσότερες από τριάντα διαφορετικές σεκάνς μάχης, μερικές από τις οποίες είναι ελλιπείς λόγω σελίδων που λείπουν. Είναι δύσκολο να μην προσπαθήσεις να φανταστείς τον μυστηριώδη πρώιμο ξιφομάχο που θα έγραφε αυτό το κείμενο! Το ίδιο το βιβλίο δεν είναι γραμμένο με απόλυτα συνεκτικό τρόπο και μοιάζει πολύ περισσότερο με τις σημειώσεις κάποιου που εργάζεται για την ανάπτυξη της τέχνης του παρά με έναν δάσκαλο που ετοιμάζει ένα κομμάτι που θα διαβαζόταν αιώνες αργότερα.