Σε ολόκληρο τον πλανήτη, όταν λένε φούτμπολ εννοούν τον βασιλιά τον σπορ, δηλαδή το ποδόσφαιρο. Σε ολόκληρο είπαμε; Λάθος! Στις Η.Π.Α. το αμερικανικό φούτμπολ παίζεται με τα… χέρια και ο τελικός του πρωταθλήματος, το περίφημο «Σούπερ Μπόουλ», αποτελεί για τους Αμερικανούς το αδιαμφισβήτητο γεγονός της χρονιάς.
του Νίκου Κούδα
[email protected]
«Όλος ο υπόλοιπος κόσμος έχει το Μουντιάλ. Εμείς έχουμε το Σούπερ Μπόουλ». – Αρτ Σπάντερ, παλαίμαχος αθλητής του NFL.
Τα παραπάνω λόγια είναι ενδεικτικά για να καταδείξουν τη σημασία αυτού του πραγματικού πολιτισμικού φαινομένου. Σίγουρα δεν είναι εύκολο για έναν Ευρωπαίο να συλλάβει τη σημασία που έχει η «Super Bowl Sunday» για τις Η.Π.Α., όμως αυτή η Κυριακή είναι για τον μέσο Αμερικανό πολίτη η πεμπτουσία της αθλητικής του ενασχόλησης, αλλά και η απόλυτη αποθέωση αυτού που εμείς ονομάζουμε αμερικανικός τρόπος ζωής. Με τρεις λέξεις: τηλεόραση, σόου, μπάρμπεκιου!
Η ιστορία
Ο τελικός γεννήθηκε ως ιδέα το 1966, κατά τη διάρκεια συζητήσεων για τη συγχώνευση των δύο διαφορετικών πρωταθλημάτων αμερικανικού φούτμπολ που υπήρχαν στη χώρα, του NFL (National Football League) και του AFL (American Football League). Η συμφωνία για την ενοποίηση αποφασίστηκε να έχει ισχύ από τη σεζόν 1970. Ως μέρος της συγχώνευσης και μέχρι αυτή να οριστικοποιηθεί, οι πρωταθλήτριες ομάδες των δύο πρωταθλημάτων συμφώνησαν να παίζουν σε έναν «παγκόσμιο» τελικό αγώνα (γνωστή η λόξα των Αμερικανών να ονομάζουν “world champions” τους πρωταθλητές τους), με την ονομασία “AFL–NFL World Championship Game”. Μετά τη συγχώνευση, κάθε πρωτάθλημα μετονομάστηκε σε “conference” (περιφέρεια), με τον τελικό να διεξάγεται ανάμεσα στα νικήτριες των δύο περιφερειών (NFC και AFC).
Το όνομα
Η φράση “Super Bowl”, που μεταφράζεται κυριολεκτικά ως «Μεγάλο Μπολ», είναι πνευματικό παιδί του Λαμάρ Χαντ, ιστορικού ιδιοκτήτη της ομάδας Κάνσας Σίτι Τσιφς, του πρώην πρωταθλήματος AFL. Ο Χαντ την χρησιμοποίησε πρώτη φορά το 1966, κατά τις συζητήσεις περί της συγχώνευσης, για να αναφερθεί στον τελικό. Η ονομασία έλκει την καταγωγή της από τον περίφημο κολεγιακό αγώνα “Rose Bowl Game”, που διεξήχθη πρώτη φορά το 1902 στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια στα πλαίσια του «Τουρνουά των Ρόδων». Από το 1923 και έπειτα, ο τελικός διεξαγόταν στο νεόκτιστο “Rose Bowl Stadium”, που ονομάστηκε έτσι λόγω του τουρνουά, αλλά και του σχήματος του σταδίου, που παρέπεμπε σε μπολ!
Το οικονομικό φαινόμενο
Το Σούπερ Μπόουλ είναι χωρίς αμφιβολία το μεγαλύτερο και ακριβότερο τηλεοπτικό σόου των Η.Π.Α., αφού παρακολουθείται κατά μέσο όρο από 90 εκατομμύρια τηλεθεατές σε ολόκληρο τον κόσμο. Όπως είναι φυσιολογικό με τόσο αυξημένη ζήτηση, ο διαφημιστικός χρόνος είναι περιζήτητος και… τσουχτερός, με τις διαφημιζόμενες εταιρείες να πληρώνουν πέρσι το ασύλληπτο ποσό των 4 εκατομμυρίων δολαρίων, δηλαδή 2,9 εκατομμύρια ευρώ, για μόλις 30 δευτερόλεπτα διαφήμισης! Για να γίνουν αντιληπτά τα μεγέθη, αρκεί να αναφερθεί ότι την ορκωμοσία του Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα παρακολούθησαν περίπου 41,8 εκατομμύρια τηλεθεατές. Το απόλυτο ρεκόρ τηλεθέασης όλων των εποχών για ένα πρόγραμμα κατέχει ο 46ος τελικός του 2012, με 111 εκατομμύρια Αμερικανούς και 167 εκατομμύρια παγκοσμίως να εκτιμάται ότι συντονίστηκαν στους τηλεοπτικούς τους δέκτες!
Ενδεικτικό της «Σούπερ Μπόουλ μανίας» αποτελεί το γεγονός ότι η μέρα του τελικού είναι το δεύτερο μεγαλύτερο 24ωρο κατανάλωσης φαγητού στις Η.Π.Α., μετά την ημέρα των Ευχαριστιών. Μάλιστα βάσει στατιστικών στοιχείων, η «ιερή» αυτή Κυριακή δεν είναι η ημέρα που οι Αμερικάνοι προτιμούν για να παντρευτούν ή και να αυτοκτονήσουν!
Στην πιο γκρίζα πλευρά του όλου θεάματος, το 2011 ο Εισαγγελέας του Τέξας Γκρεγκ Άμποτ χαρακτήρισε τη μέρα του Σούπερ Μπόουλ ως το μεγαλύτερο γεγονός διακίνησης λευκής σαρκός (human trafficking) στη χώρα, καθώς σύμφωνα με το περιοδικό Forbes 10.000 ιερόδουλες μεταφέρθηκαν στο Μαϊάμι, ειδικά για τον τελικό του 2010!
Η τέχνη της διαφήμισης
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τρέιλερ των εταιρειών ενόψει των διαφημίσεων που θα προβληθούν στο ημίχρονο έχουν μετεξελιχθεί σε πραγματική τέχνη, εφάμιλλη με εκείνη των κινηματογραφικών τρέιλερ του Χόλυγουντ! Σιγά-σιγά οι «διαφημίσεις του ημιχρόνου» έχουν πάρει διαστάσεις καλτ φαινομένου, με πολλούς τηλεθεατές να συντονίζονται για να παρακολουθήσουν αποκλειστικά και μόνο τα ευφάνταστα σποτ! Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο κολοσσός της Pepsi ετοιμάζει κάθε χρόνο μία ειδική διαφήμιση, στην οποία πρωταγωνιστούν δημοφιλείς σταρ όπως π.χ. οι Ντέιβιντ Μπέκαμ, Μπρίτνεϊ Σπίαρς, Μπιγιονσέ κ.α., ενώ φέτος θα εμφανιστούν ο τραγουδιστής Μπρούνο Μαρς και οι Ρεντ Χοτ Τσίλι Πέπερς. Άλλες διάσημες διαφημιστικές καμπάνιες είναι εκείνες της μπύρας Budweiser (“Bud Bowl”), των τσιπς Doritos και της Ντίσνεϊλαντ, με την κλασική πλέον φράση “I’m going to Disneyland” (Πάω στη Ντίσνεϊλαντ), την οποία εκστομίζει στην κάμερα μετά το τέλος του αγώνα ένας παίκτης των νικητών!
Εξωστρέφεια και… ΝΒΑ
Και επειδή καλός ο τίτλος “world champion”, αλλά αν δεν βγεις από τα στενά σύνορα των Η.Π.Α. δεν μπορείς να μιλάς για παγκόσμια απήχηση, το εμπορικό άνοιγμα που επιχειρεί τα τελευταία χρόνια το NFL είναι τεράστιο. Έτσι, βαδίζοντας στα άκρως επιτυχημένα πρότυπα του ΝΒΑ, αγώνες του πρωταθλήματος αμερικανικού φούτμπολ διεξάγονται στο Λονδίνο, σε μία προσπάθεια διείσδυσης του προϊόντος στην Ευρώπη, ενώ οι άνθρωποί του ευελπιστούν με συντονισμένες κινήσεις σε συνεργασία με τη Δ.Ο.Ε., να κερδίσουν μία θέση στο Ολυμπιακό πρόγραμμα του 2024.
[youtube id=”no5cD1tAnbk” width=”620″ height=”360″]
