Για κάποιο λόγο, το Τόκιο φαίνεται να είναι… καταραμένη πόλη όσον αφορά στη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων καθώς δεν έχει μόνο τη φετινή ιστορική πρωτιά με την αναβολή. Είναι και η πόλη που έχει… επιστρέψει ανάθεση Αγώνων στη ΔΟΕ.
της Δανάης Καρασμανάκη
Πρόκειται για τους Αγώνες που ήταν προγραμματισμένοι να γίνουν στο Τόκιο το 1940, αλλά η Ιαπωνία επέστρεψε την υποψηφιότητα στη ΔΟΕ εξαιτίας του πολέμου που ξεκίνησε με την Κίνα (Β’ Σινοϊαπωνικός πόλεμος).
Τόσο οι θερινοί Ολυμπιακοί στο Τόκιο όσο και οι χειμερινοί Ολυμπιακοί Σαπόρο του 1940 ήταν προγραμματισμένοι να διεξαχθούν στην Ιαπωνία, όμως η κυβέρνηση αναγκάστηκε να επιστρέψει την διοργάνωση στη ΔΟΕ, εξαιτίας των πολεμικών συρράξεων που είχε ξεκινήσει με την Κίνα το 1938.
Αρκετές ήταν οι ομοιότητες των «Χαμένων Ολυμπιακών» του Τόκιο 1940 με τους σημερινούς. Και στις δύο περιπτώσεις η Ιαπωνία ήλπιζε στην ανάπτυξη του τουρισμού της ,ενώ ήθελαν με τη διοργάνωση των Αγώνων να τονίσουν τις προσπάθειες ανοικοδόμησης της χώρας την πρώτη φορά από το μεγάλο σεισμό του Κάντο το 1923 και στους τωρινούς από την μεγάλη πυρηνική καταστροφή στη Φουκοσίμα.
Το 1930 όπως και σήμερα οι διοργανωτές βλέπουν τους Ολυμπιακούς ως ένα μέσο για να εδραιώσουν τη διεθνή θέση της Ιαπωνίας. Ακόμα και η τακτική που ακολουθήθηκε λίγο πριν την ακύρωση και αναβολή των Αγώνων παρουσιάζει ομοιότητες.
Το 1938 μερικές μέρες πριν ο Ναγκάι (γενικός γραμματέας της ιαπωνικής Ολυμπιακής επιτροπής) επιστρέψει τη διοργάνωση στη ΔΟΕ επιβεβαίωνε πως όλα θα γίνουν σύμφωνα με το πλάνο που ακολουθούσαν. Στα μέσα του προηγούμενου μήνα ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Σίνζο Άμπε υποστηρίζε πως Αγώνες θα διεξαχθούν στην προγραμματισμένη ημερομηνία και λίγες μέρες αργότερα ανακοίνωσε την αναβολή των Ολυμπιακών για τον Ιούλιο του 2021.
Η αρχή
Ας πιάσουμε όμως την ιστορία από την αρχή. Οι Ολυμπιακοί όμως του 1940 φάνηκε από νωρίς να είναι θύμα πολιτικών αντιπαραθέσεων και ανταγωνισμού. Ο δήμαρχος του Τόκιο ξεκίνησε να ασκεί πιέσεις για να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες από το 1930, ώστε να εορταστεί η αναγέννηση της ιαπωνικής πρωτεύουσας από τον καταστροφικό σεισμό 7 χρόνια νωρίτερα. Οι προσπάθειες έμοιαζαν ουτοπικές, καθώς ακόμα και μετά την αναδόμησή του το Τόκιο δεν είχε αρκετά ξενοδοχεία δυτικού τύπου, αρκετούς διερμηνείς αλλά και αθλητικές υποδομές για να φιλοξενήσουν μία τέτοια διοργάνωση, ενώ πολλά μέλη της ΔΟΕ ανησυχούσαν για το κόστος ταξιδιού των χωρών στην Ιαπωνία, δεδομένης της οικονομικής δυσχέρειας που είχαν αρκετές χώρες εκείνη την περίοδο. Καθώς όμως οι αυτοκρατορικές φιλοδοξιές των Ιαπώνων αυξήθηκαν και η χώρα απομονώθηκε μετά την απομάκρυνσή της από την Κοινωνία των Εθνών (που είχε δημιουργηθεί μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου για τη διασφάλιση της παγκόσμιας ειρήνης, με ρόλο παρόμοιο του ΟΗΕ) οι αρχηγοί είδαν τη διοργάνωση των Ολυμπιακών στην Ιαπωνία ως μία ευκαιρία να μαλακώσει η εικόνα της. Συμφώνησαν πως αν θέλουν οι Ολυμπιακοί να είναι πραγματικά διεθνείς θα πρέπει να διεξαχθούν και στην Ασία, κάτι που δεν είχε γίνει νωρίτερα. Οι διοργανωτές πίστεψαν πως οι Ολυμπιακοί θα έχουν και μία επιπλέον απήχηση καθώς το 1940 συνέπεφτε με την 2.600ή επέτειο από την αρχή της βασιλείας του Τζίμου που θεωρειται ο πρώτος Ιάπωνας αυτοκράτορας, ο οποίος μάλιστα σύμφωνα με την παράδοση είχε θεϊκή καταγωγή.
Τα ασυνήθιστα μέσα των Γιαπωνέζων
Η Ιαπωνία χρησιμοποίησε ασυνήθιστα μέσα, ώστε η ΔΟΕ να δώσει σε αυτή τη διοργάνωση και όχι στη Ρώμη που ήταν συνυποψήφια και φαβορί για τη διοργάνωση. Οι Ιαπωνικές αρχές υποστήριξαν ότι θα επιδοτήσουν τα ταξιδιωτικά έξοδα των αθλητών και των επισήμων, ενώ «καλόπιασαν» στη συνέχεια τον πρόεδρο της ΔΟΕ Ανρί ντε Μπαγιέ Λατούρ με ένα 20ήμερο ταξίδι, με όλα τα έξοδα πληρωμένα, στην Ιαπωνία. Ο πρόεδρος επέστρεψε από αυτήν ως ενθουσιώδης υποστηρικτής της υποψηφιότητας του Τόκιο. Οι Ιάπωνες στη συνέχεια έκαναν συμφωνία και με το δικτάτορα της φασιστικής Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι, ο οποίος συμφώνησε να υποστηρίξει την υποψηφιότητας του Τόκιο, δεδομένου ότι οι Ιάπωνες θα υποστήριζαν οι Αγώνες να διεξαχθούν στη Ρώμη το 1944. Η ΔΟΕ έδωσε το 1936 στην Ιαπωνία το χρίσμα διεξαγωγής των Αγώνων, εφιστώντας της την προσοχή να μην τους χρησιμοποιήσει για να προωθήσει την εθνικιστικής της ιδεολογία, όπως είχαν κάνει οι ναζί.
Η αρχή του τέλους
Ως τα μέσα Μαΐου 1937 δεν είχαν παρθεί από τους Ιάπωνες σημαντικές αποφάσεις για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών, ενώ πολλά τελετουργικά των δυτικών έρχονταν σε σύγκρουση με τις ιαπωνικές παραδόσεις. Πολλά μέλη της ΔΟΕ διεσθανόμενα την καταστροφή της διοργάνωσης άρχισαν να ζητούν να μην διεξαχθούν οι Αγώνες στην Ιαπωνία.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1938, η ανατίναξη της γέφυρα του Μάρκο Πόλο που βρίσκεται 15 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από το Πεκίνο σηματοδότησε την έναρξη του Β’ Σινοϊαπωνικού πολέμου, ένος ιδιαίτερα σκληρού πόλεμου από την πλευρά των Ιαπώνων, ο οποίος μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ της Χαβάης το Δεκέμβριο του 1941 μετεξελίχθηκε σε μία από τις μεγαλύτερες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η εισβολή των Ιαπώνων στην Κίνα οδήγησε πολλές χώρες να ανακοινώνουν πως θα μποϊκοτάρουν τους Ολυμπιακούς. Γρήγορα όμως το αυξανόμενο κόστος του πολέμου ανάγκασε την ιαπωνική κυβέρνηση να περιορίσει τις δαπάνες και μάλιστα τον Ιούνιο του 1938 οι διοργανωτές κλήθηκαν να μειώσουν το κόστος κατασκευής κατά 30-40 %. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως οι διοργανωτές κέρδισαν την στήριξη του Άβερι Μπρουνταγκ, ο οποίος διηύθηνε την Αμερικανική Ολυμπιακή επιτροπή. Όταν όμως η Μιχιμάσα Σογιεσχίμα μέλος της ιαπωνικής Ολυμπιακής επιτροπής ζήτησε από την ιαπωνική κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει τη θέση της σχετικά με τους Αγώνες, σχεδόν όλοι οι υπουργοί υποχώρησαν και έτσι το χρίσμα της διεξαγωγής επιστράφηκε πίσω στη ΔΟΕ.
Το Ολυμπιακό όνειρο βέβαια για τους Ιάπωνες δεν είχε εξαφανιστεί εντελώς, καθώς η ΔΟΕ ένδειξε ενδιαφέρον να τους αναθέσει τους Ολυμπιακούς του 1944. Κάτι τέτοιο, όμως δεν έγινε, όπως δεν έγιναν και οι Ολυμπιακοί το 1944 και οι Ιάπωνες περίμεναν ως το 1964, ώσπου να διοργανώσουν τελικώς Ολυμπιακούς Αγώνες.
