Οι φετινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού σηματοδοτούν 100 χρόνια από την τελευταία φορά που η γαλλική πρωτεύουσα φιλοξένησε τους Αγώνες και πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Από τους διαγωνισμούς τέχνης μέχρι τα σπριντ που εκτόξευσαν το θρύλο του Chariots of Fire, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1924 ήταν Αγώνες με πολλές πρωτιές.
της Ελισάβετ Γρηγοριάδου
[email protected]
Το βρετανικό BBC έκανε μία αναδρομή στο παρελθόν και πήγε 100 χρόνια πίσω, όταν η Πόλη του Φωτός διοργάνωσε τους 8ους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Ήταν η δεύτερη φορά που οι Γάλλοι είχαν αναλάβει την διοργάνωση, καθώς 24 χρόνια πριν, οι Αγώνες είχαν φιλοξενηθεί και πάλι στο Παρίσι. Το 1924, λοιπόν, περίπου 3.089 αθλητές και αθλήτριες συμμετείχαν σε 17 αθλήματα και 126 αγωνίσματα, αλλά τώρα, έναν αιώνα μετά, οι Αγώνες έχουν μεγεθυνθεί. Στο Παρίσι 2024 θα απονεμηθούν 329 μετάλλια σε 32 αθλήματα. Πολλά αθλήματα έχουν μείνει εκτός Ολυμπιακού προγράμματος και πολλά άλλα έχουν εισαχθεί. Ρεκόρ καταρρίπτονται επανειλημμένα, και η τεχνολογία και οι εγκαταστάσεις έχουν αναπτυχθεί στο μέγιστο.
Οι Αγώνες του 1924 ήταν οι τελευταίοι που διοργανώθηκαν υπό τον Πιερ ντε Κουμπερτίν, τον πρόεδρο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και τον άνθρωπο που αναβίωσε τους Αγώνες στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι αθλητικές ομοσπονδίες είχαν αρχίσει να παίρνουν στα σοβαρά τους Αγώνες, τυποποιώντας τους κανόνες της διοργάνωσης, και οι Ολυμπιακές επιτροπές σε πολλές χώρες εισήγαγαν μια διαδικασία προκριματικών για να διασφαλίσουν ότι οι καλύτεροι αθλητές τους θα πήγαιναν να αγωνιστούν.
Ενώ οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2024 είναι πολύ μακριά από τον πρόγονό τους, καθώς το Παρίσι θα καλωσορίσει 10.500 αθλητές για να λάβουν μέρος στο μεγάλο αθλητικό γεγονός της χρονιάς, η διοργάνωση του 1924 βοήθησε στο να δείξει το δρόμο προς ένα παγκόσμιο θέαμα. Τα αρχεία από το 1924 δείχνουν ότι 19.052 θεατές συγκεντρώθηκαν στο Ολυμπιακό Στάδιο, αλλιώς γνωστό ως Σταντ ντε Κολόμπς, για να παρακολουθήσουν την τελετή έναρξης των Αγώνων. Το στάδιο ήταν στα βορειοδυτικά προάστια του Παρισιού και είχε ανακαινιστεί για τους Αγώνες και ήταν επίσης ο χώρος διεξαγωγής των αγωνισμάτων του στίβου, του ποδοσφαίρου και του ράγκμπι.
Μετά από 100 χρόνια, η τελετή έναρξης του 2024 πρόκειται να είναι μια μοναδική γιορτή. Μια σειρά σκαφών θα πλεύσει σε μια έκταση 6 χιλιομέτρων του Σηκουάνα, με κάθε χώρα να επιβιβάζεται στο δικό της σκάφος, περνώντας από διάσημα ορόσημα της πόλης. Με βάση τα στοιχεία των πιο πρόσφατων Ολυμπιακών Αγώνων, την τελετή είναι πιθανό να παρακολουθήσουν σχεδόν ένα δισεκατομμύριο τηλεθεατές σε όλο τον κόσμο.
Οι καινοτομίες των Γάλλων το 1924
Για πρώτη φορά, οι αθλητές το 1924 μπορούσαν να μείνουν μαζί σε ένα Ολυμπιακό χωριό που χτίστηκε ειδικά για το σκοπό αυτό. Χτισμένο κοντά στο Ολυμπιακό Στάδιο, το κατάλυμα περιλάμβανε σειρά από μικρά ξύλινα σαλέ με τρεχούμενο νερό και ο χώρος διέθετε ταχυδρομείο, πρακτορείο εφημερίδων, ανταλλακτήριο συναλλάγματος, κομμωτήριο και εστιατόριο.
Οι Αγώνες του 1924 ήταν επίσης οι πρώτοι που μεταδόθηκαν ζωντανά στο ραδιόφωνο. Υπήρχαν 724 δημοσιογράφοι επίσημα διαπιστευμένοι για την κάλυψη των Ολυμπιακών, οι περισσότεροι προερχόμενοι από το εξωτερικό, γεγονός που αποδεικνύει την αυξανόμενη δημοτικότητα και το παγκόσμιο ενδιαφέρον για την διοργάνωση.
Το 1924 πραγματοποιήθηκε η πρώτη τελετή λήξης με ομοιότητες με αυτές του σήμερα. Αυτό περιλάμβανε την απονομή μεταλλίων στα διαγωνιζόμενα έθνη μαζί με την έπαρση τεσσάρων σημαιών, δηλαδή της ΔΟΕ, της Γαλλίας, της Ελλάδας και της Ολλανδίας που θα φιλοξενούσε τους Αγώνες το 1928.
Από το Παρίσι στο Χόλιγουντ
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1924 έδωσαν έμπνευση για την βραβευμένη με όσκαρ ταινία «Chariots of Fire». Η ταινία του 1981 απεικόνιζε με λίγη αφήγηση, τους Βρετανούς θρύλους των σπριντ, Χάρολντ Άμπραχαμς και Έρικ Λίντελ, και την επιδίωξή τους για το χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο. Ο Άμπραχαμς θριάμβευσε, κατακτώντας το χρυσό στον τελικό των 100μ, κερδίζοντας τους τέσσερις Αμερικανούς διεκδικητές στον τελικό έξι αθλητών, συμπεριλαμβανομένου του κάτοχου του τίτλου, Τσάρλι Πάντοκ. Ο συναθλητής του, Λίντελ, δεν αγωνίστηκε τελικά στα 100μ για θρησκευτικούς λόγους, διότι έμαθε ότι ο αγώνας θα γίνει την Κυριακή, την ημέρα ανάπαυσης και λατρείας για τους χριστιανούς. Παρ’ όλα αυτά κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στα 400μ και το χάλκινο στα 200μ. Το χρυσό του μετάλλιο συνοδεύτηκε με παγκόσμιο ρεκόρ στα 47.6 και να θυμίσουμε ότι το ρεκόρ που κατέγραψε ο Γουέιντ Βαν Νίκερκ (Νότια Αφρική) στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το 2016 ήταν 43.03.
Οι «ιπτάμενοι» Φινλανδοί
Οι Άμπραχαμς και Λίντελ δεν ήταν οι μόνοι αθλητές του στίβου που ξεχώρισαν στο Παρίσι. Δύο αθλητές από τη Φινλανδία φώτισαν τους Αγώνες με ίσως ακόμη πιο αξιοσημείωτο τρόπο, διαλύοντας ρεκόρ και κυριαρχώντας στα μετάλλια στις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις. Ο Πάαβο Νούρμι κέρδισε το χρυσό και σημείωσε Ολυμπιακά ρεκόρ στα 1500μ και στα 5.000μ σε λιγότερο από δύο ώρες. Ο Νούρμι πρόσθεσε άλλα τρία χρυσά μετάλλια στην συλλογή, αφού επικράτησε στον ανώμαλο δρόμο και στο ατομικό αλλά και στο ομαδικό αγώνισμα και το ομαδικό αγώνισμα των 3.000μ. Στον τελικό του ανώμαλου δρόμου οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 45 βαθμούς Κελσίου εν μέσω καύσωνα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αφήσουν τον αγώνα οι 15 από τους 38 δρομείς, και από αυτούς του 15 που τερμάτισαν οι οκτώ απομακρύνθηκαν με φορεία.
Ο αθλητής που αμφισβήτησε περισσότερο το μεγαλείο του Νούρμι στο Παρίσι ήταν ο συμπατριώτης του, Βίλε Ρίτολα, ο οποίος κέρδισε το χρυσό στα 10.000μ και κατέρριψε το δικό του παγκόσμιο ρεκόρ για περισσότερα από 12 δευτερόλεπτα. Ο Ρίτολα κατέκτησε χρυσά μετάλλια στα 3.000μ στιπλ, τα 3.000μ (ομαδικό) και στο ομαδικό του ανώμαλου δρόμου. Ήταν δεύτερος στο ατομικό του ανώμαλου δρόμου και τα 5.000μ πίσω από τον Νούρμι. Η κυριαρχία τους στο άθλημα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 τους χάρισε το παρατσούκλι οι «ιπτάμενοι» Φινλανδοί.
Οι αθλήτριες
Από τους 3.089 αθλητές που αγωνίστηκαν στο Παρίσι το 1924, οι 135 ήταν γυναίκες. Εκατό χρόνια αργότερα, 10.500 αθλητές θα συμμετάσχουν στους Αγώνες του 2024 με ομοιόμορφο διαχωρισμό ανδρών και γυναικών. Θα είναι οι πρώτοι Αγώνες που θα επιτύχουν την πλήρη ισότητα των φύλων ως προς τον αριθμό των αθλητών. Οι καταδύσεις, η κολύμβηση, η ξιφασκία και το τένις ήταν τα μόνα αθλήματα που διεξήγαγαν αγώνες για αθλήτριες το 1924.
Τζόνι Βαϊσμίλερ
Αγωνιζόμενος για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Τζόνι Βαϊσμίλερ αναδείχθηκε ως το αναμφισβήτητο αστέρι της κολύμβησης το 1924. Τον συνόδευε μια περίπλοκη ιστορία, αφού γεννήθηκε στο Βασίλειο της Ουγγαρίας, σε έναν οικισμό που τώρα ανήκει στη Ρουμανία, πριν μετακομίσει στις ΗΠΑ με την οικογένειά του ως μικρό παιδί. Απαιτώντας την υπηκοότητα για να αγωνιστεί ως Αμερικανός στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού, έχει ειπωθεί ότι ο Βαϊσμίλερ έκρυψε την πραγματική του γενέτειρα και ισχυρίστηκε ότι γεννήθηκε στην Πενσυλβάνια όταν επρόκειτο να αποδείξει την ταυτότητά του. Μια ιστορία του Sports Illustrated του 1984 ανέφερε ότι ο Βαϊσμίλερ είχε επιμεληθεί τα χαρτιά του αδερφού του για να τα κάνει δικά του, καθώς ο αδερφός του είχε γεννηθεί στην Πενσυλβάνια μετά τη μετανάστευση της οικογένειας. Ο γιος του, Τζόνι Βαϊσμίλερ ο νεότερος, επιβεβαίωσε αργότερα ότι αυτοί οι ισχυρισμοί είναι αληθινοί.
Δεν ήταν περίεργο που οι ΗΠΑ τον ήθελαν στην κολυμβητική ομάδα τους. Το 1922, ο Βαϊσμίλερ έγινε ο πρώτος άνδρας που κολύμπησε κάτω από ένα λεπτό τα 100μ ελεύθερο και επανέλαβε το επίτευγμα στο Παρίσι, τερματίζοντας σε 59 δευτερόλεπτα. Συνέχισε με θρίαμβο στα 400μ ελεύθερο και στα 4×200μ ελεύθερο, καθώς εκπροσώπησε και την ομάδα υδατοσφαίρισης των ΗΠΑ, βοηθώντας να κατακτηθεί το χάλκινο.
Η συγκομιδή των μεταλλίων
Οι ΗΠΑ ήταν ασταμάτητες, αφού με τα 45 χρυσά τους μετάλλια, τα 27 αργυρά και τα 27 χάλκινα ήταν στην κορυφή. Δεύτερη στον πίνακα των μεταλλίων ήταν η Γαλλία, με τους οικοδεσπότες να κατακτούν 14 χρυσά, 15 αργυρά και 12 χάλκινα μετάλλια. Η Φινλανδία έμεινε λίγο πιο πίσω, διότι είχε 14 χρυσά ανάμεσα στα 37 μετάλλιά της.
Fun facts
- Απαγορεύτηκε στην Γερμανία να στείλει ομάδες στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1920 και του 1924, μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η χώρα αποκλείστηκε επίσης από τους Αγώνες του 1948 μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
- Οι διαγωνισμοί τέχνης αποτελούσαν μέρος του Ολυμπιακού προγράμματος του Παρισιού, με μετάλλια διαθέσιμα στην αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική και τη μουσική. Οι διαγωνισμοί τέχνης δεν έχουν παρουσιαστεί σε Ολυμπιακούς Αγώνες από το 1948, αφού διακόπηκαν εν μέσω ανησυχιών για την ασυμφωνία των κανόνων που επέμεναν να είναι ερασιτέχνες οι αθλητές και όχι επαγγελματίες.
- Το τένις αφαιρέθηκε από το Ολυμπιακό πρόγραμμα μετά το 1924 λόγω μιας διαμάχης μεταξύ της ΔΟΕ και της καθιερωμένης ηγεσίας του αθλήματος για τον ερασιτεχνισμό και επέστρεψε στο πρόγραμμα πριν τη Σεούλ το 1988.
- Ο αριθμός των συμμετεχόντων εθνικών Ολυμπιακών Επιτροπών αυξήθηκε από 29 στην Αμβέρσα του 1920 σε 44 στο Παρίσι το 1924.
- Ο πιο διακεκριμένος αθλητής της διοργανώτριας χώρας το 1924 ήταν ο ξιφομάχος Ροζέ Ντυκρέ, ο οποίος κέρδισε πέντε μετάλλια, τα τρία από αυτά ήταν χρυσά. Ο Ντυκρέ τελείωσε την καριέρα του στους Ολυμπιακούς Αγώνες με οκτώ μετάλλια και κανένας Γάλλος αθλητής στην ιστορία των Αγώνων μέχρι και σήμερα δεν έχει περισσότερα στο όνομά του.
