Το σκι ανωμάλου δρόμου ή cross country skiing, όπως λέγεται στα αγγλικά, είναι στενός συγγενής του διάθλου, απλά χωρίς… το τουφέκι!
του Νίκου Κούδα
[email protected]
Η ιστορία
Το σκι αντοχής υπήρξε η πρώτη μορφή χιονοδρομίας. Η ιστορία του ξεκινάει από το μακρινό 2.000 π.Χ. στη βόρεια Νορβηγία, όπου βρέθηκαν τοιχογραφίες στις οποίες απεικονίζονται άνθρωποι με πέδιλα στα πόδια. Το σκι χρησίμευσε ως βασικό μέσο στις μετακινήσεις των κατοίκων της Βόρειας Ευρώπης. Οι λύσεις που πρόσφερε στους σκληρούς χειμώνες ήταν τόσο αποδοτικές, ώστε έφτασε να λατρεύεται σαν θεότητα από τους ντόπιους πληθυσμούς (όπως ο Uilr, προστάτης των κυνηγών με σκι και ο Skade, θεός των σκι). Από πιο πρόσφατες ιστορικές αναφορές, μαθαίνουμε ότι οι περισσότεροι Βίκινγκς βασιλείς ήταν επιδέξιοι σκιέρ, ενώ σκι χρησιμοποιούσαν και στρατιωτικές ομάδες που πήραν μέρος στον Νορβηγικό πόλεμο (1140) και τον πόλεμο μεταξύ Σουηδίας και Νορβηγίας (1179-1240). Ο πρώτος σύγχρονος αγώνας σκι αντοχής διεξήχθη το 1843 στο Τρόμσο της Νορβηγίας και το 1881 ιδρύθηκε η πρώτη σχολή σκι στην επίσης νορβηγική πόλη Τέλεμαρκ. Πρωτοπόρος στην βελτίωση και προώθηση του σκι αντοχής υπήρξε ο Νορβηγός Σόντρε Νόρχαϊμ (1825-1897).
Ολυμπιακό άθλημα
Οι δρόμοι αντοχής περιλαμβάνουν έξι κατηγορίες διαφορετικών αποστάσεων:
1) Ατομικό ανδρών και γυναικών στα 15 και 10 χλμ. αντίστοιχα, 2) Ομαδική Εκκίνηση 50 χλμ. (ανδρών) και 30 χλμ. (γυναικών), 3) Καταδίωξη (Pursuit), όπου οι σκιέρ αγωνίζονται σε δύο διαφορετικές κούρσες την ίδια μέρα, διανύοντας οι μεν άνδρες 15 χλμ. με κλασικό σκι και 15 χλμ. με ελεύθερο σκι, οι δε γυναίκες 7,5 χλμ. κλασικό σκι και 7,5 χλμ. ελεύθερο σκι, 4) Ατομικό σπριντ ανδρών (1,4 χλμ.) και γυναικών (1,2 χλμ.), 5) Ομαδικό σπριντ και 6) Σκυταλοδρομία ανδρών (4×10 χλμ.) και γυναικών (4×5 χλμ.).
Στους Αγώνες του Τορίνο το 2006, διεξήχθη για πρώτη φορά το ομαδικό σπριντ, ενώ τα αγωνίσματα των 50 και 30 χλμ. ανδρών και γυναικών αντίστοιχα κλασσικής τεχνικής στο σκι ανωμάλου δρόμου αντικαταστήθηκαν από αυτά της ελεύθερης τεχνικής στις ίδιες αποστάσεις.
Η υπερδύναμη
Η αδιαφιλονίκητη κυρίαρχος του αγωνίσματος σε άνδρες και γυναίκες είναι η Νορβηγία με 96 μετάλλια (35-36-25). Δεύτερη Ολυμπιακή δύναμη είναι η γειτονική της Σουηδία, με 63 μετάλλια (27-17-19), ενώ τρίτη είναι η πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. με 68 (25-22-21). Περισσότερα μετάλλια από τους Σοβιετικούς έχει η Φινλανδία με 73, υστερώντας όμως στη συγκομιδή χρυσών (19-22-32).
Οι αθλητές-ορόσημα
Ο 46χρονος σήμερα Νορβηγός Μπγιορν Ντέλι είναι ο απόλυτος θρύλος του αγωνίσματος, καθώς έχει κατακτήσει τα περισσότερα μετάλλια στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων (12), με 8 χρυσά (που αποτελεί επίδοση ρεκόρ) και 4 αργυρά, αγωνιζόμενος σε 3 διοργανώσεις (1992-1998), ενώ αναδείχτηκε και 9 φορές παγκόσμιος πρωταθλητής. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό ότι κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Ντέλι είχε καταγράψει στο τεστ μέτρησης μέγιστης ικανότητας πρόσληψης οξυγόνου (VO2max, που είναι ο ανώτατος όγκος οξυγόνου που μπορεί να καταναλωθεί από τα ανθρώπινα κύτταρα κατά τη μέγιστη προσπάθεια στη μονάδα του χρόνου και είναι συνώνυμη με την αντοχή του ατόμου) την ασύλληπτη μέτρηση 96 ml/kg/ανά λεπτό (όταν στον μέσο άντρα κυμαίνεται μεταξύ 40-50)!
Στις γυναίκες, κορυφαία αθλήτρια όλων των εποχών θεωρείται η Ρωσίδα Λιούμποφ Γιεγκόροβα, η οποία έχει αναδειχθεί 6 φορές χρυσή και 3 φορές αργυρή Ολυμπιονίκης (σε δύο μόλις Αγώνες, το 1992 και το 1994), καθώς και 3 φορές παγκόσμια πρωταθλήτρια. Σπουδαία σκιέρ ανωμάλου δρόμου ήταν και η συμπατριώτισσά της, Ράισα Σμετάνινα, η οποία έχει μπει στο πάνθεον ως η πρώτη γυναίκα που κατέκτησε 10 Ολυμπιακά μετάλλια στην ιστορία των Χειμερινών Αγώνων (4 χρυσά, 5 αργυρά και 1 χάλκινο, μεταξύ 1976-1988).
Το μεγάλο φαβορί
Στους άντρες ξεχωρίζει αναμφίβολα η μορφή του 28χρονου Νορβηγού Πέτερ Νόρθουγκ, ο οποίος έχει αναδειχθεί 9 φορές παγκόσμιος πρωταθλητής, ενώ έχει κερδίσει και 4 Ολυμπιακά μετάλλια το 2010 στο Βανκούβερ, εκ των οποίων τα 2 χρυσά (στην Ομαδική Εκκίνηση 50 χλμ. και στο ατομικό σπριντ) και από 1 αργυρό και χάλκινο, σε σκυταλοδρομία 4×10 χλμ. και απλό σπριντ αντίστοιχα. Βασικοί του αντίπαλοι θα είναι ο Ελβετός Ντάριο Κολόνα, ο Ρώσος Αλεξάντερ Λέγκοφ και ο Ιταλός Τζιόρτζιο ντι Τσέντα.
Στις γυναίκες, βασικές υποψήφιες για χρυσά μετάλλια στο Σότσι θεωρούνται η εξαιρετικά φορμαρισμένη 31χρονη Πολωνέζα Γιουστίνα Κόβαλτσικ, 4 φορές Ολυμπιονίκης και εν ενεργεία παγκόσμια πρωταθλήτρια, οι Νορβηγίδες Χάιντι Βενγκ και Μαρίτ Μπγιέργκεν, καθώς και η Γερμανίδα Νικόλ Φέσελ.
Το άθλημα στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, μέλος της Διεθνούς Ένωσης Χιονοδρομίας (FIS) είναι η Ελληνική Ομοσπονδία Χιονοδρομίας (ΕΟΧ), στην οποία το σκι ανωμάλου δρόμου άρχισε να καλλιεργείται γύρω στη δεκαετία του 1960.
Ο πρώτος Έλληνας αθλητής που συμμετείχε σε Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν ο Δημήτριος Ανδρεάδης από τη Βέροια, το 1968 στη γαλλική Γκρενόμπλ, ο οποίος τερμάτισε 68ος στα 15χλμ του δρόμου αντοχής, στην καλύτερη επίδοση Έλληνα αθλητή στην ιστορία του αγωνίσματος. Από εκείνη τη χρονιά -και κυρίως από το 1980- οι Έλληνες αθλητές συμμετέχουν σε όλες τις μεγάλες διεθνείς διοργανώσεις.
Η δεύτερη καλύτερη θέση που κατέλαβε η χώρα μας στο σκι ανωμάλου δρόμου στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες είναι η 72η στα 15 χλμ. και η 76η στα 30 χλμ., αμφότερες του θρυλικού Δραμινού σκιερ Θανάση Τσακίρη, στους Αγώνες του Κάλγκαρι το 1988.
Επιπλέον, στους Αγώνες του Σεράγεβο (1984), οι Δημήτρης Μπιλιούρης και Λάζαρος Τοσουνίδης είχαν τερματίσει στην 77η και 78η θέση αντίστοιχα στα 15 χλμ.
Η ελληνική παρουσία στο Σότσι
Η Eθνική ομάδα της χώρα μας συμμετέχει σε διεθνείς προκριματικούς αγώνες, προκειμένου να έχει εκπροσώπηση στους Αγώνες της ρωσικής πόλης.
Μικρά και ενδιαφέροντα
Στους 2ους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Σεν Μόριτζ της Ελβετίας (11-19 Φεβρουαρίου 1928), οι υψηλότατες για την εποχή θερμοκρασίες προκάλεσαν πολλά προβλήματα στη διεξαγωγή των αγωνισμάτων, όπως π.χ. στα 50 χλμ. του σκι ανωμάλου δρόμου, όπου ο αγώνας αμφισβητήθηκε λόγω σοβαρών προβλημάτων με το χιόνι και το κέρωμα των πέδιλων, με τη θερμοκρασία να φτάνει τους 25 βαθμούς!
Το 1992 στην Αλμπερβίλ, οι Νορβηγοί έκαναν πραγματικό πάρτι κερδίζοντας όλα τα αγωνίσματα των ανδρών, με τους Μπγιορν Ντέλι και Βέγκαρντ Ούλβανγκ να κατακτούν από τρία ο καθένας!
Στο Λίλεχαμερ της Νορβηγίας, το 1994, η Ιταλίδα Μανουέλα ντι Τσέντα κέρδισε μετάλλια και στα πέντε αγωνίσματα. Μάλιστα, η ιταλική ομάδα κατάφερε να κερδίσει το χρυσό μετάλλιο στη σκυταλοδρομία 4×10 χλμ. των ανδρών, επικρατώντας μπροστά στο πολυάριθμο Νορβηγικό κοινό της πανίσχυρης Νορβηγικής ομάδας που ήταν το φαβορί.
Τέλος στους Αγώνες του Τορίνο (2006), σημειώθηκε ένα καταπληκτικό περιστατικό αποθέωσης του φερ πλέι. Συγκεκριμένα, όταν έσπασε το μπατόν της Καναδέζας Σάρα Ρένερ, ο προπονητής της Νορβηγικής ομάδας, Μπγιόρνανρ Χάκενσμοεν, της έδωσε ένα εφεδρικό. Τελικά η ομάδα του Καναδά τερμάτισε δεύτερη, ενώ η Νορβηγία έμεινε οριακά έξω από τα μετάλλια, καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση! Μεγάλο ενδιαφέρον είχαν επίσης τα 10 χλμ. σκυταλοδρομίας των ανδρών, με τους Νορβηγούς να θέλουν εκδίκηση για την εντός έδρας ήττα τους πριν 12 χρόνια από τους Ιταλούς, οι οποίοι όμως στέφθηκαν και πάλι νικητές (για 5η συνεχόμενη φορά)! Στην τελετή λήξης η Μανουέλα ντι Τσέντα -που έχει κερδίσει 7 χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια-, απένειμε το χρυσό στον ίδιο της τον αδερφό, Τζιόρτζιο ντι Τσέντα, ο οποίος ήταν πρώτος στα 50 χλμ.
[youtube id=”Cc2Hlyq1fM8″ width=”620″ height=”360″]
