Την Κυριακή 11 Νοεμβρίου θα διεξαχθεί ο 36ος Μαραθώνιος της Αθήνας, ο αγώνας που αναβιώνει στην παραδοσιακή διαδρομή του «Νενικήκαμεν» από το Μαραθώνα μέχρι την Αθήνα.
του Παναγιώτη Βότση
[email protected]
Από τη θεσμοθέτηση του στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896 έως το σήμερα, ο μαραθώνιος έχει αναδειχθεί παγκοσμίως ως ο αδιαμφισβήτητος βασιλιάς του δρομικού κινήματος και συνεπώς, συγκεντρώνει μεγάλο στατιστικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να παραθέσουμε μερικά ενδιαφέροντα ιστορικά και στατιστικά στοιχεία:
• Αρχικά, αν και το όνομα του Αθηναίου στρατιώτη Φειδιππίδη έχει ταυτιστεί με τον ημεροδρόμο που έτρεξε το 490 π.Χ. από το Μαραθώνα στην Αθήνα ανακοινώνοντας τη νίκη των Αθηναίων ακριβώς πριν ξεψυχήσει, αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί ιστορικά.
Επίσης, οι ιστορικοί θεωρούν πιθανότερο να επιλέχθηκε από τον αγγελιαφόρο η ημιορεινή διαδρομή μέσω του Πεντελικού όρους, ως πιο ασφαλής, και όχι η παραλιακή που θεωρείται η κλασική.
• Η ιδέα της αναβίωσης της ιστορικής διαδρομής των 40 χιλιομέτρων, ως υπενθύμιση της αρχαίας δόξας της Ελλάδας, προτάθηκε από το Γάλλο γλωσσολόγο και ελληνιστή Μισέλ Μπρεάλ, φίλο του ιδρυτή των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, Πιερ ντε Κουμπερτέν.
• Επίσης, η ακριβής απόσταση των 42.195 μέτρων ορίστηκε πρώτη φορά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1908 στο Λονδίνο, ως η απόσταση μεταξύ του παλατιού του Γουίνδσορ και του σταδίου των αγώνων (40 χλμ.) συν την απόσταση εντός του σταδίου μέχρι τον τερματισμό μπροστά στη βασιλική οικογένεια. Στη συνέχεια, καθιερώθηκε το 1921 με απόφαση της IAAF.
• Η πρώτη γυναίκα μαραθωνοδρόμος φημολογείται ότι ήταν η Σταμάτα Ρεβίθη, η Ελληνίδα από τη Σύρο η οποία το 1896 έτρεξε τη διαδρομή μία μέρα μετά από τους άνδρες και ζήτησε να επισημοποιήσουν την επίδοσή της έχοντας υπογραφές μαρτύρων, πράγμα που όμως δεν έγινε. Η Βρετανή Βάιολετ Πίρσι θεωρείται η πρώτη γυναίκα με επίσημα αναγνωρισμένο χρόνο σε μαραθώνιο: 3:40:22 το 1926 στο Λονδίνο. Εμβληματική ήταν η συμμετοχή της Κάθριν Σουίτζερ στη Βοστόνη το 1967 λόγω της επίθεσης που δέχτηκε στον αγώνα από κριτή. Ο πρώτος μαραθώνιος γυναικών σε Ολυμπιακούς Αγώνες έγινε στο Λος Άντζελες το 1984.
Η κυριαρχία της Κένυας
Παράλληλα με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, άρχισαν να διοργανώνονται μαραθώνιοι δρόμοι ανά τον κόσμο, με πρώτο αυτόν της Βοστόνης το 1897. Από το 1970 και μετά, με την έξαρση του δρομικού κινήματος, ο μαραθώνιος άρχισε να γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστικός ως προς τις επιδόσεις.
• Για πολλές δεκαετίες, η επίδοση που ξεχώριζε την αφρόκρεμα των αθλητών στο μαραθώνιο ανδρών ήταν οι 2 ώρες και 10 λεπτά. Τη δεκαετία του 1970 μόνο 5 αθλητές από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την Ιαπωνία είχαν επιτύχει πιο γρήγορο χρόνο.
• Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ο πρώτος Κενυάτης που κατάφερε να κατέβει το 2:10 ήταν ο Τζόσεφ Ενζάου, όταν κέρδισε το μαραθώνιο του Σικάγο με 2:09:45 το 1983.
• Από τη δεκαετία του 1990 και μετά όμως, η Κένυα και η Αιθιοπία επένδυσαν στη -βέλτιστη για το μαραθώνιο- σωματοδομή των αθλητών τους, παίρνοντας τα ηνία του αθλήματος. Συγκεκριμένα, στις δεκαετίες του ’90, του ’00 και του ’10 (μέχρι το 2018) η Κένυα είχε 84, 430 και 866 και η Αιθιοπία 10, 85 και 444 αθλητές κάτω του 2:10 αντίστοιχα.
• Η διαφορά των δύο χωρών από τις άλλοτε κλασικές μεγάλες δυνάμεις αυξάνεται συνεχώς: μέχρι και τις 15 Οκτωβρίου 2018, 1384 αθλητές της Κένυας έχουν καταφέρει αυτό το χρόνο-ορόσημο, υπερδιπλάσιοι από τους 551 της Αιθιοπίας που ακολουθεί στο σχετικό πίνακα. Την πεντάδα συμπληρώνουν η πάντα δυνατή Ιαπωνία, το Μαρόκο και η Ισπανία, χώρες με παράδοση στις μεγάλες αποστάσεις, με 183, 65 και 50 αθλητές αντίστοιχα.
• Οι αθλητικές υπερδυνάμεις των ΗΠΑ και της Βρετανίας είναι στην 6η και 12η θέση αντίστοιχα με 47 και 28 αθλητές. Στο σύνολο 2706 αθλητές από 46 χώρες έχουν πετύχει χρόνο μικρότερο του 2:10. Στο σχετικό πίνακα χωρών δεν περιλαμβάνεται η Ελλάδα, αφού το πανελλήνιο ρεκόρ ανδρών είναι το 2:12:04 του Σπύρου Ανδριόπουλου από το 1988.
