Η Κατερίνα Στεφανίδη έχει αποδείξει πολλάκις και ποικιλοτρόπως ότι είναι μία προσωπικότητα που ξεχωρίζει, και όχι μόνο αθλητικά. Μιλήσαμε μαζί της για το ρόλο της ως δημόσιο πρόσωπο, για τη σχέση του αθλητισμού με την εκπαίδευση και την κοινωνία, για την κατάσταση σε Ελλάδα και ΗΠΑ αντίστοιχα. Ακολουθεί το πρώτο μέρος της συνέντευξης.
συνέντευξη Παναγιώτη Βότση
[email protected]
Πώς είναι ο τριπλός ρόλος ως αθλήτρια, ως επιστήμονας και ως δημόσιο πρόσωπο και πρότυπο;
Ο συνδυασμός αθλητή-επιστήμονα είναι κάτι που δε βλέπουμε συχνά. Ίσως τα τελευταία χρόνια το βλέπουμε πιο συχνά σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι τόσο σε ελληνικό. Είναι αλήθεια ότι το σύστημα στις ΗΠΑ σε διευκολύνει περισσότερο ακόμη και στα στοιχειώδη: είναι διαφορετικό να παίρνω από τη σχολή το ποδήλατο μου και σε 10 λεπτά να είμαι στο γήπεδο και διαφορετικό να παίρνω λεωφορείο και να κάνω μιάμιση ώρα για να πάω στο ΟΑΚΑ. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι είναι και θέμα νοοτροπίας. Έχω ακούσει κάποια παιδιά να λένε ότι δε θέλουν να φύγουν στο εξωτερικό γιατί είναι πολύ δύσκολο να κάνουν σπουδές και αθλητισμό μαζί. Συμφωνώ στο ότι δεν είναι εύκολο, αλλά γίνεται. Τόσος κόσμος το κάνει, όχι μόνο στο στίβο αλλά σε όλα τα αθλήματα. Οι περισσότεροι γνωστοί Αμερικάνοι αθλητές στίβου για παράδειγμα περνάνε από το NCAA. Χαίρομαι λοιπόν που μπορώ να είμαι ένα πρότυπο, όχι μόνο αθλητικά, αλλά και με άλλους τρόπους. Χαίρομαι επίσης που όταν χρειαστεί να βγω μπροστά στην κάμερα υπάρχει εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό μου τόσο από τους χορηγούς, όσο και από τις ομοσπονδίες ως προς το τι θα πω και πως θα το πω.
Μου αρέσει που μέσα από την ιστορία μου μπορώ να αποδείξω ότι ναι, μπορείς και να σπουδάσεις και να είσαι καλός αθλητής. Παρόλα αυτά πρέπει να πω ότι το 2015, μετά το μεταπτυχιακό μου, πήραμε την απόφαση να αφήσω το πανεπιστήμιο και να αφοσιωθώ αποκλειστικά στον αθλητισμό. Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι μέχρι ένα σημείο συνδυάζονται, αλλά μετά, όταν θέλεις να κάνεις και τα δύο στο 100%, δε γίνεται. Έφτασα σε ένα σημείο που έδινα 75% εδώ και 75% εκεί και αν και δεν έχανα προπονήσεις, έχανα στα υπόλοιπα: π.χ. ύπνος, διατροφή, αποθεραπεία. Καταλάβαινα ότι δεν έδινα το 100% μου. Κάπου εκεί συνειδητοποίησα ότι σπουδές μπορώ να συνεχίσω μετά τα 35, ο αθλητισμός γίνεται τώρα. Συνεπώς, όλα συνδυάζονται μέχρι ένα επίπεδο, αλλά μετά ίσως πρέπει να πάρεις κάποιες αποφάσεις ανάλογα με την ηλικία.
Υπάρχει ακόμα στις μέρες μας ένα στερεότυπο στην ελληνική κοινωνία για τους αθλητές: ότι έχουν ένα χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης ή ότι είναι πιο μονοδιάστατοι. Ποια είναι η γνώμη σου πάνω σε αυτό; Επίσης, υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση στο εξωτερικό;
Στις ΗΠΑ υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση γιατί είναι άλλο το σύστημα. Θεωρείται σχεδόν δεδομένο ότι όταν είσαι καλός αθλητής, θα περάσεις από το πανεπιστημιακό σύστημα: θα πάρεις υποτροφία και θα κάνεις τις σπουδές σου με μικρό κόστος. Σίγουρα βέβαια κι εδώ κάποιοι από αυτούς που περνάνε στο πανεπιστήμιο είναι κορυφαίοι μαθητές, ενώ κάποιοι άλλοι περνάνε στο όριο έτσι ώστε να πληρούν απλά τις προϋποθέσεις συμμετοχής στους αγώνες. Επίσης, είναι αξιοπρόσεκτο το γεγονός ότι βλέπεις πολλά παιδιά να προπονούνται πολύ σκληρά στο λύκειο ώστε να πάρουν υποτροφίες, ώστε να μπουν σε καλύτερα πανεπιστήμια. Δηλαδή χρησιμοποιούν τον αθλητισμό για την εκπαίδευσή τους. Αλλά ξαναλέω, αυτό είναι το σύστημα εδώ.
Αν πάμε στην Ελλάδα που έχει τελείως διαφορετικό σύστημα και οργάνωση, καταλαβαίνω απόλυτα τη διαφορά δυσκολίας. Δυστυχώς στην Ελλάδα κάποια παιδιά αναγκάζονται να κάνουν την επιλογή που ανέφερα όταν μπουν στο πανεπιστήμιο. Ίσως υπάρχει πιο έντονα αυτό το στερεότυπο γιατί, όπως προείπα, το ίδιο το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν ευνοεί το συνδυασμό σπουδών και αθλητισμό. Ακόμα και με το σύστημα της Ελλάδας όμως, πιστεύω ότι όλα συνδυάζονται. Και για να γυρίσω στην αρχική ερώτηση, κι εγώ μεγαλώνοντας το είχα στο μυαλό μου αυτό το στερεότυπο και θεωρώ ότι έχει δημιουργηθεί κατά τα χρόνια για διαφορετικούς λόγους στον κάθε άτομο.
Σίγουρα όμως αρχίζει να αλλάζει με τον καιρό, βλέπω πλέον ότι έχουμε αρχίσει να το συντρίπτουμε. Όχι μόνο εγώ, αλλά και άλλα παιδιά, π.χ. ο Φιλιππίδης που έχει κι αυτός master. Στη δική μου αθλητική γενιά ίσως σε μικρότερο βαθμό, σε πολύ μεγαλύτερο όμως στη γενιά που έρχεται από πίσω μας. Στις μέρες μας, πολλά παραπάνω παιδιά έχουν την ευκαιρία να έρθουν στο εξωτερικό για σπουδές με υποτροφίες. Πλέον δεν μπορείς να ακολουθήσεις το πόσοι Έλληνες είναι στην Αμερική. Και για εμένα το να ζήσεις σε μια άλλη χώρα είναι το κάτι διαφορετικό, άσχετα από τις σπουδές. Το καλύτερο μάθημα το πήρα μέσα από τα πολλά ταξίδια που έκανα γιατί έτσι συνειδητοποιείς ότι οι άνθρωποι είναι παντού άνθρωποι. Ακόμα και οι διαφορές που βλέπεις είναι εκπαιδευτικές
Έχεις ένα Βachelor στη Βιολογία με κατεύθυνση στη Νευροψυχολογία και ένα Μaster στη Γνωστική Ψυχολογία. Η τελευταία αποτελεί μάλιστα ένα από τα πεδία της γνωσιακής επιστήμης, ενός ανερχόμενου κλάδου που συνδυάζεται ακόμα και με την τεχνητή νοημοσύνη. Βλέπεις τον εαυτό σου να ασχολείται με αυτό που σπούδασες στο μέλλον;
Αν επέστρεφα για να τελειώσω και το διαδακτορικό μου, θα επέστρεφα σε διαφορετικό κλάδο της ψυχολογίας. Όχι επειδή δε μου αρέσει αυτό που σπούδασα, αλλά επειδή δε μου άρεσε αυτό που είδα ως εργασιακό μέλλον. Εξαρχής, πήγα να ξεκινήσω διδακτορικό γιατί ήθελα να γίνω καθηγήτρια, ήθελα να διδάσκω. Στις ΗΠΑ υπάρχει διαφορετική στόχευση σε σχέση με την Ευρώπη, εδώ ο καθηγητής ασχολείται κατά 80% με την έρευνα και κατά 20% με τη διδασκαλία. Τους ενδιαφέρει πολύ περισσότερο η έρευνα από το πώς διδάσκεις. Για εμένα, η έρευνα είναι αναγκαστικό κομμάτι του διδακτορικού, αλλά σίγουρα δεν είναι αυτό που αγαπώ να κάνω. Άρα θα ήθελα να κάνω κάτι στο οποίο θα μπορούσα ίσως να αξιοποιήσω και τις αθλητικές μου γνώσεις αλλά και τις σχέσεις που έχω αναπτύξει όλα αυτά τα χρόνια, ανεξάρτητα όμως από το πανεπιστημιακό σύστημα. Θα ήθελα δηλαδή να κινηθώ προς την αθλητική ψυχολογία. Επίσης, ήδη είμαι σε διάφορα συμβούλια της IAAF και εφόσον είμαι 18-19 χρόνια στον αθλητισμό και συγκεκριμένα στο στίβο, θα μου άρεσε να συνεχίσω να είμαι μέρος του.
Θα αναλάμβανες πόστο σε δημόσια θέση; Είσαι ένας άνθρωπος που ξέρει να μιλάει, ξέρει να παρουσιάζεται. Ήδη είσαι συμβουλευτικά σε διάφορες θέσεις μέσα από την IAAF αλλά και το ΣΕΓΑΣ.
Νομίζω θα με ενδιέφερε, και μάλιστα πολύ παραπάνω από ότι αν με ρωτούσες πριν από δύο χρόνια. Είμαι ήδη σε συμβουλευτική θέση και έχω δει ότι ενώ γίνεται γόνιμος διάλογος, ο επικεφαλής της κάθε συμβουλευτικής ομάδας θα πάρει την τελική απόφαση, η οποία πολλές φορές απέχει από επιμέρους απόψεις. Θα ήθελα λοιπόν να είμαι εγώ σε αυτή τη θέση που θα πάρει την τελική απόφαση. Θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή ένα λάθος της IAAF είναι ότι οι πολλοί από τους εργαζόμενους εκεί είναι παλιοί αθλητές, χωρίς να εννοώ ότι δεν έχουν προσόντα. Απλά η IAAF και κάθε άλλη ομοσπονδία θα έπρεπε να αρχίσει να προσλαμβάνει ανθρώπους που έχουν σπουδάσει και είναι προσανατολισμένοι στο εκάστοτε αντικείμενο π.χ. marketing, sports management. Κατά τη γνώμη μου, αυτό λείπει αυτή τη στιγμή. Εγώ έχω σπουδές σε ένα εξειδικευμένο κομμάτι και υπό αυτό το πρίσμα θα με ενδιέφερε να το συνεχίσω. Μου αρέσει ο συμβουλευτικός ρόλος που έχω τώρα αλλά ξέρω ότι αυτή τη στιγμή η γνώμη μου έχει μικρή ισχύ.
Μετά τα χρυσά χρόνια του ελληνικού στίβου, η πολιτεία ακολούθησε μία πολιτική επιβράβευσης αθλητών/τριών με σημαντικές διακρίσεις, με θέσεις στο δημόσιο ή στο στρατό. Πολλές φορές όμως με μοναδικό εφόδιο την διάκριση του παρελθόντος. Ποια είναι η θέση σου πάνω σε αυτό και τι άλλες προτάσεις έχεις;
Από όσα ξέρω, πολλοί παλιοί αθλητές πήραν άσχετα πόστα στο δημόσιο ή μπήκαν στο στρατό. Εμείς τώρα δεν το έχουμε αυτό. Το έχω πει πολλές φορές, θεωρώ ότι η ομάδα αθλητών/τριών που διακρίθηκε στους Ολυμπιακούς του Ρίο το 2016 είναι ιδιαίτερα αξιόλογη. Μιας και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα πάρουμε ποτέ θέση στο στρατό (γέλια), ελπίζω η πολιτική ηγεσία να έχει την οξυδέρκεια να μας αξιοποιήσει κατάλληλα λόγω των γνώσεων, της εμπειρίας μας, των σχέσεων που έχουμε συνάψει και της θέσης μας ως πρότυπα. Εδώ να αναφέρω ότι η μόρφωση και η παιδεία είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Μπορεί να μην είμαστε όλοι το ίδιο μορφωμένοι αλλά στο τελευταίο γκρουπ υπήρχε υψηλή παιδεία. Για εμένα αυτό έχει μεγάλη σημασία και συνδέεται με αυτό που σου είπα πριν. Δεν θα προσλάβω κάποιον επειδή κέρδισε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, θα τον προσλάβω όμως επειδή έχει όλα αυτά που είπαμε, γνώσεις, εμπειρία, παιδεία.
Από την άλλη συμφωνώ ότι ειδικά με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η Ελλάδα, πρέπει να υπάρχει κάποια βοήθεια από την Πολιτεία. Εδώ να πω ότι πέρα από τις θέσεις, τα χρηματικά ποσά που έπαιρναν οι αθλητές του 2004 δεν έχουν καμία σχέση με τα τωρινά, τόσο από την Πολιτεία όσο και από τον ιδιωτικό τομέα. Πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία. Έχω τη λογική να καταλάβω ότι αν υπάρχουν 100 ευρώ διαθέσιμα από την Πολιτεία δεν μπορεί να ζητάει ο καθένας μας 100 ευρώ, θα πρέπει να τα μοιραστούμε. Αλλά αυτό προϋποθέτει μία ειλικρίνεια και μία διαφάνεια στις διαδικασίες από την Πολιτεία. Τώρα, για αυτούς που μπήκαν στο δημόσιο τότε δεν έχω την παραμικρή ιδέα τί κάνουν και αν κάνουν, και για αυτό δεν θέλω να πω πολλά.
