Σύμφωνα με τη γνωστή ρήση του Αλεξανδρινού ποιητή του 4ου μ.Χ. αιώνα Κλαυδιανού «Ο θάνατος εξισώνει τα πάντα». Μία οικουμενική και αναπόδραστη αλήθεια, η οποία ισχύει ακόμη και στον λαμπερό χώρο του αθλητισμού. Εκεί όπου οι πρωταγωνιστές φαντάζουν άτρωτοι, σχεδόν υπεράνθρωποι σε σχέση με τους κοινούς θνητούς. Είναι όμως αποδεκτό ο θάνατος να έχει χώρο στον σύγχρονο, επαγγελματικό αθλητισμό;
Του Νίκου Κούδα
[email protected]
Ο σπουδαίος Αμερικανός αθλητικογράφος Μαρκ Κραμ είχε γράψει κάποτε ένα αφιέρωμα για τον θρύλο της πυγμαχίας Μοχάμεντ Άλι, όταν ο τελευταίος ήταν 47 ετών. Το αφιέρωμα είχε τον τίτλο «Οι σπουδαίοι άνθρωποι πεθαίνουν δύο φορές»: πρώτα ως σπουδαίοι και εν συνεχεία ως άνθρωποι. Ο Άλι, χτυπημένος αλύπητα από τη νόσο Πάρκινσον είχε ήδη καταντήσει μία σκιά του παλιού, ένδοξου εαυτού του. Φυλακισμένος σε ένα ανήμπορο σώμα, με τo κάποτε σπινθηροβόλο βλέμμα πλέον κενό. Αυτό που εννοούσε ο Κραμ ήταν ότι όπως τα λαμπερά αστέρια στο ουράνιο στερέωμα, έτσι και οι αθλητές είναι γραφτό να ακολουθήσουν την ίδια φθίνουσα πορεία: γεννιούνται, μοχθούν, λάμπουν έντονα, ξεθωριάζουν και τελικά σβήνουν…
Κάποιες φορές όμως, ο θάνατος επέρχεται ταυτόχρονα και απροσδόκητα για τους αθλητές- είδωλα, μέσα στις ίδιες τις αρένες του αθλήματος που ο καθένας από αυτούς υπηρετεί. Ιστορική έχει μείνει η ατάκα του Άλι κατά τη διάρκεια του εξοντωτικού “Thrilla in Manila” κόντρα στον Τζο Φρέιζερ το 1975, «Κάπως έτσι πρέπει να είναι η αίσθηση του θανάτου»! Ο Άλι φυσικά έζησε, όμως άλλοι συνάδελφοί του, όπως ο Μεξικανός Φράνκι Λεάλ (κατηγορίας φτερού), δεν στάθηκαν τόσο τυχεροί. Ο μόλις 26 ετών πυγμάχος ξεψύχησε πριν λίγες μέρες στο Κάμπο Σαν Λούκας μετά από νοκ άουτ στον 8ο γύρο.
Θάνατος και σπορ φυσιολογικά θα έπρεπε να είναι ασύμβατες έννοιες. Άλλωστε ο αθλητισμός (θα έπρεπε να) είναι πάνω απ’ όλα διασκέδαση. Στον αδυσώπητο όμως κόσμο του σήμερα, η λέξη κλειδί είναι μία και μόνη: κέρδος. Και όσο πιο μεγάλο και γρήγορο, ακόμη καλύτερα. Έτσι λοιπόν, ο σύγχρονος αθλητισμός έχει πάρει τη μορφή της εξερεύνησης/εκμετάλλευσης των ανθρώπινων δυνατοτήτων: το ολυμπιακό ιδεώδες ‘’Citius Altius Fortius’’ (Γρηγορότερα Ψηλότερα Δυνατότερα) έχει από καιρό μετατραπεί σε ‘’Πόσο γρήγορα, πόσο ψηλά, πόσο δυνατά’’ και πολύ συχνά πλέον ‘’Πόσο επικίνδυνα’’; Όπως είχε γράψει κάποτε ο συγγραφέας του προφητικού ‘’1984’’, Τζορτζ Όργουελ, «ο σοβαρός αθλητισμός είναι σαν πόλεμος, απλά χωρίς τους πυροβολισμούς». Κανείς όμως δεν θα περίμενε ότι οι συνέπειές τους θα μπορούσαν να είναι ποτέ οι ίδιες.
Όλα είναι θέμα επιλογών, θα πει κάποιος, με τους περισσότερους αθλητές να γνωρίζουν προκαταβολικά και να αποδέχονται τα ρίσκα που αναλαμβάνουν βάζοντας την υπογραφή τους σε ηγεμονικά συμβόλαια. Για πολλούς εξ αυτών άλλωστε, αυτές είναι οι αρχέγονες κινητήριες δυνάμεις πίσω από την απόφασή τους να «παίξουν» με τον θάνατο: Αγάπη για το άθλημα, χρήμα, αδρεναλίνη. Αυτό που μοιάζει τερατώδες, παραπέμποντας σε λογικές Κολοσσαίου, είναι το να πληρώνεις εισιτήριο για να το παρακολουθήσεις. Ο θρυλικός κασκαντέρ της δεκαετίας του ’70 Ίβιλ Κνίβελ είχε πει κάποτε στο περιοδικό Vanity Fair ότι «Όλη μου τη ζωή, ο κόσμος ερχόταν για να με δει περιμένοντας πότε θα πεθάνω».
Φυσικά ο θάνατος θα αγγίζει πάντοτε τον χώρο του αθλητισμού, γιατί πολύ απλά αγγίζει τα πάντα. Όταν όμως το μοιραίο χτυπάει τον φαινομενικά ασφαλή και αψεγάδιαστο επαγγελματικό αθλητισμό, εκείνον τον αθλητισμό που πωλείται πλουσιοπάροχα ως προϊόν μαζικής διασκέδασης, κάποιοι θα πρέπει να σκεφτούν τι έφταιξε και πώς μπορούν να το διορθώσουν.
Την πρώτη ημέρα των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2010 στο Βανκούβερ, ο 22χρονος Γεωργιανός πρωταθλητής του λουτζ Νοντάρ Κουμαριτασβίλι άφηνε την τελευταία του πνοή μετά από ένα φριχτό ατύχημα στην προπόνηση κι ενώ κινούνταν με 145 χλμ/ώρα με το έλκηθρό του. Η πίστα είχε ήδη χαρακτηριστεί «φονιάς» από τους συναθλητές του άτυχου νέου, με μία Αυστραλή αθλήτρια να υποστηρίζει ότι «μας αντιμετωπίζουν ως crash test dummies». Εν τούτοις το πόρισμα της Διεθνούς Ομοσπονδίας του αθλήματος και της Οργανωτικής Επιτροπής των Αγώνων έκανε λόγο απλά για «ανθρώπινο σφάλμα».
Στην κηδεία του Κουμαριτασβίλι, ο Πρόεδρος της Γεωργίας Μιχαήλ Σαακασβίλι δήλωσε το αυτονόητο: «Με όλο τον σεβασμό προς το πόρισμα, αν και δεν είμαι ειδικός, ξέρω πολύ καλά ένα πράγμα: ότι κανένα αθλητικό σφάλμα δεν θα πρέπει να οδηγεί στον θάνατο. Κανένα αθλητικό ανθρώπινο λάθος δεν θα πρέπει να είναι μοιραίο».
Ο θάνατος στον αθλητισμό θα πρέπει να είναι μία σπάνια συγκυρία. Θα πρέπει να απαιτεί έναν απίστευτο συνδυασμό κακής τύχης και απόλυτης αδυναμίας να προβλεφθεί το μοιραίο αποτέλεσμα. Σίγουρα σε ορισμένα αθλήματα απλά δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτη ασφάλεια και αυτό είναι αποδεκτό από όλους τους συμμετέχοντες. Όμως θα πρέπει τουλάχιστον να λαμβάνονται όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των αθλητών, ανεξαρτήτως κόστους.
Γιατί μπορεί οι σπουδαίοι άνθρωποι να πεθαίνουν δύο φορές, δυστυχώς όμως μία είναι αρκετή.
