Το πρόβλημα της πρόωρης βιολογικά ειδίκευσης σε ένα αγώνισμα δεν είναι μόνο ελληνικό και δεν είναι σημερινό.
του Πλούταρχου Σαρασλανίδη
προπονητής στίβου
Όμως τα τελευταία 10-20 χρόνια, με την έναρξη της αθλητικής δραστηριότητας από πολύ μκρή ηλικία (5-7 ετών), η πορεία της αθλητικής ανάπτυξης έχει πάρει πολύ γρήγορο ρυθμό – πιο γρήγορο από την βιολογική ανάπτυξη του παιδιού.
Σήμερα, με την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, διαπιστώνουμε, βλέποντας σχετικά βιντεο από την πράξη, αρκετές περιπτώσεις μικρών παιδιών (10-13 χρόνων) που αγωνίζονται σε αγωνίσματα των μεγάλων αγωνιστικών κατηγορίων (100 – 400μ. κ.α.) πετυχαίνοντας εξαιρετικές επιδόσεις. Όλοι θριαμβολογούν για το μεγάλο ταλέντο, χωρίς να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που συνεπάγεται μια τόσο πρόωρη ειδίκευση.
Αλλά ακόμη και σε μεγαλύτερες ηλικιακές κατηγορίες (Κ16 – Κ18) πέρα από την ειδίκευση πιστεύω ότι εφαρμόζεται και προπόνηση πρωταθλητισμού. Και αυτό προκύπτει παρακολουθόντας την πορεία αρκετών παιδιών από τα σημερινά ταλέντα της χώρας μας, όπου έχω διαπιστώσει ότι υπάρχουν περιπτώσεις που έχουν τραυματισθεί σοβαρά. Η βασική αιτία είναι η φθορά από μεγάλο αριθμό εξειδικευμένων επαναλήψεων και δυστυχώς, πολλές φορές, δεν μπορούν να επανέλθουν στις επιδόσεις που έκαναν πιο μικροί. Ακόμη υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που έχουν κάνει πάνω από 30 αγώνες σε μια χρονιά (κλειστός – ανοιχτός στίβος) ή δύο αγώνες συνθέτων αγωνισμάτων σε μια εβδομάδα…..
Ανάλογα προβλήματα υπάρχουν και σε άλλες χώρες και γιαυτό από το 2014 υπάρχει μια κοινή δήλωση-θέση του Αμερικανικού ιατρικού συνδέσμου (American Medical Society for Sports Medicine, Br J. Sports Med.) που δίνει το στίγμα του προβλήματος σε παγκόσμιο επίπεδο: «Υπάρχει ανησυχία ότι η πρώιμη ειδίκευση στον αθλητισμό μπορεί να αυξήσει τα ποσοστά τραυματισμού υπερ-χρησης (overuse) και αθλητικής εξουθένωσης (burnout)».
Η τεχνική επιτροπή της IAAF ή WA στο εγχειρίδιο Κids’ athletics – κεφάλαιο The Athlete’s Career παραθέτει τις παρακάτω διαπιστώσεις από την πρόωρη ειδίκευση:
– Παρατηρείται ανεπάρκεια όσον αφορά τις βασικές αρχές των κινητικών δεξιοτήτων
– Προκαλούνται τραυματισμοί, εξαιτίας της φθοράς από πάρα πολύ μεγάλο αριθμό εξειδικευμένων επαναλήψεων σε ένα αναπτυσσόμενο σώμα
– Πρόωρη σωματική και ψυχική εξάντληση
– Πρόωρη αποχώρηση από το άθλημα
Επιπλέον είναι πιθανόν από την πρόωρη ειδίκευση και την πρόωρη απόδοση, οι αθλητές να οδηγηθούν σε ψυχική εκτόνωση. Με άλλα λόγια οι νέοι αθλητές που έχουν ικανοποιηθεί από τις αγωνιστικές τους επιτυχίες, στις μικρές αγωνιστικές κατηγορίες ΔΕΝ έχουν την ίδια «φλόγα» να συνεχίζουν να «δουλεύουν σκληρά» για να διακριθούν και στις μεγάλες αγωνιστικές κατηγορίες. Πιθανόν να έχουν πετύχει και τον στόχο τους να «βολευθούν» με την είσοδο στο Πανεπιστήμιο ή μια επαγγελματική θέση.
ΑΝΤΙΘΕΤΑ όσοι ακολούθησαν τον «αργό προπονητικό δρόμο» και με δεδομένο ότι είναι«πεινασμένοι» για διακρίσεις μπορούν και πετυχαίνουν μεγάλες επιδόσεις στην «ευνοϊκή ηλικία» για μεγιστοποίηση της απόδοσης. Όμως εδώ πρέπει να αναφέρουμε, ως πρόβλημα στον αργό δρόμο, την αμφίβολη υποστήριξη από τους φορείς του αθλητισμού (Σωματείο, Ομοσπονδία…).
Η παγκόσμια ομοσπονδία (IAAF ή WA), για να μειώσει τα προβλήματα από την πρόωρη ειδίκευση και την σωστή προπόνηση στο αναπτυξιακό επιπεδο, έχει συγγράψει σχετικά εγχειρίδια για την προπόνηση των νέων αθλητών. Με βάση εισήγηση της τεχνικής επιτροπής τα παιδιά 7-12 χρόνων θα ασχολούνται με τα αγωνίσματα του kids athletics και όχι με ατομικό αγώνισμα.
Από την ηλικία έναρξης προπόνησης με κατεύθυνση σε ομάδα ομοειδών αγωνισμάτων, οι κύριες διαφορές στη στρατηγική της προπόνησης του νεαρού αθλητή (13-15 χρόνων) από την αντίστοιχη προπόνηση του αθλητή της φάσης αθλητικής ωρίμανσης είναι:
α. έμφαση στη τεχνική του αγωνίσματος – αγωνισμάτων και της τεχνικής των ασκήσεων που βελτιώνουν τις φυσικές ικανότητες, με μέτρια – υπομέγιστη ένταση
β. έμφαση στις φυσικές ικανότητες που μπορούν βιολογικά να αναπτυχθούν νωρίτερα (π.χ. βασική αντοχή, γενική ενδυνάμωση, γενική ταχυδύναμη, ταχύτητα με υπομέγιστη ένταση).
